Lần đầu tiên sau 20 năm, Việt Nam xuất siêu trở lại với 284 triệu USD trong năm 2012 nhưng “công đầu” lại thuộc về khối doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) . Ngược lại, khối DN trong nước vẫn nhập siêu rất lớn và nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực chưa bền vững.

Do giảm nhập

Tổng cục Thống kê cho rằng nguyên nhân giúp nước ta xuất siêu chủ yếu do suy giảm của sản xuất tiêu dùng trong nước làm nhập khẩu tăng trưởng thấp hơn nhiều so với xuất khẩu. Và điều này hoàn toàn không tốt với một nền kinh tế tăng trưởng chủ yếu dựa vào nhập khẩu từ nhiều năm qua như Việt Nam, nhất là khi nhập khẩu nguyên phụ liệu phục vụ cho sản xuất kinh doanh sụt giảm mạnh.

Đáng nói, xuất siêu hàng hóa chủ yếu ở khu vực FDI với gần 12 tỉ USD, nhất là nhóm hàng gia công lắp ráp. Ngược lại, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu đến 11,7 tỉ USD.

Giá trị gia tăng ít

Các chuyên gia kinh tế cho rằng niềm vui xuất siêu chỉ mới một nửa, chưa trọn vẹn. Chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh nhận xét xuất siêu năm nay chủ yếu đến từ khu vực FDI với các ngành công nghiệp công nghệ cao như điện tử, máy tính, điện thoại…

Nhìn kỹ sẽ thấy các DN này chủ yếu làm gia công cho tập đoàn mẹ ở nước ngoài, nguồn nguyên liệu đa phần nhập khẩu nên giá trị gia tăng thấp, nguồn ngoại tệ thu về thực tế không cao. “Con số xuất khẩu lớn nhưng lợi ích mà Việt Nam có được lại thấp. Chưa kể nhập siêu với Trung Quốc vẫn rất lớn” - TS Lê Đăng Doanh nhận xét.

Lý giải sự “lấn lướt” của khối FDI trong xuất khẩu, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng do DN trong nước không gắn kết trong chuỗi giá trị với thế giới. Do đó, xuất khẩu của nước ta chưa thật sự bền vững mà có thể gặp khó khăn trong năm tới khi thị trường toàn cầu còn giảm sút. Dệt may là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu dẫn đầu nhưng năm nay gặp nhiều khó khăn về đơn hàng; xuất khẩu thủy sản: tôm, cá basa, cá tra… vẫn còn khó.