Theo kế hoạch, tổng lượng trái phiếu Chính phủ (TPCP) và hạn mức trái phiếu Chính phủ bảo lãnh (TPCPBL) dự kiến phát hành năm 2013 là 208.100 tỷ đồng. 

Tuy nhiên, việc huy động vốn thông qua kênh phát hành TPCP và TPCP bảo lãnh phụ thuộc rất lớn vào chính sách tiền tệ bao gồm cả việc duy trì mặt bằng lãi suất theo hướng ổn định hoặc xu hướng giảm; vào tăng trưởng tín dụng của hệ thống NHTM và tổng tài sản của hệ thống...

81.899 tỷ đồng là tổng khối lượng TPCP và TPCPBL huy động trong 4 tháng đầu năm

Tình hình huy động vốn qua phát hành trái phiếu 4 tháng đầu năm khá thuận lợi do thanh khoản thị trường ổn định ở mức cao, lãi suất tiếp tục xu hướng giảm và nhu cầu đầu tư của thị trường khá lớn. Tính đến ngày 25/4/2013, tổng khối lượng trái phiếu Chính phủ (TPCP), trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh (TPCPBL) phát hành là 81.899 tỷ đồng, đạt 39,3% kế hoạch huy động trong năm 2013 và tăng 35,1%so với cùng kỳ năm 2012. Tuy nhiên, về mặt cơ cấu đang có sự mất cân đối trong huy động giữa TPCP với TPCPBL và về cơ cấu kỳ hạn phát hành thể hiện qua những nét nổi bật sau:

Về khối lượng phát hành: Tổng khối lượng huy động TPCP là 67.924 tỷ đồng, đạt 45,3% kế hoạch huy động trong năm 2013 và tăng 179,62% so với cùng kỳ năm 2012. Trái lại, tổng khối lượng huy động TPCPBL chỉ đạt 13.975 tỷ đồng, tương đương với 24,1% kế hoạch huy động năm 2013 và chỉ bằng 61,21% so với cùng kỳ năm 2012.

Về kỳ hạn phát hành TPCP: Trái phiếu huy động tập trung nhiều nhất ở kỳ hạn ngắn (kỳ hạn 3 năm và 2 năm chiếm tỷ trọng lần lượt là 33,0% và 22,5% tổng khối lượng huy động); Kỳ hạn 5 năm, dưới 1 năm và 10 năm chiếm tỷ lệ là 21,1%; 20,5% và 3,0% tổng khối lượng huy động. 

Thực tế thì kể từ đầu năm, tín phiếu 52 tuần và trái phiếu kỳ hạn 2 năm tiếp tục là 2 kỳ hạn hấp dẫn nhất đối với các thành viên đấu thầu; thể hiện qua khối lượng dự thầu/gọi thầu cao nhất, trung bình là 3,39 và 2,82 lần. Số lượng thành viên tham dự phiên đấu thầu kỳ hạn 2 năm là cao nhất, trung bình là 21 thành viên/1 phiên đấu thầu. 

Trái lại, kỳ hạn 10 năm tiếp tục là kỳ hạn có sự tham dự thấp nhất, trung bình khoảng 6 thành viên/1 phiên đấu thầu; và có khối lượng dự thầu/gọi thầu thấp nhất, trung bình là 1,60 lần. Kỳ hạn 3 năm và 5 năm có số lượng thành viên đấu thầu tham dự tương đối ổn định, trung bình là 18 và 13 thành viên/1 phiên đấu thầu; có khối lượng dự thầu/ gọi thầu tương đối cao là 2,44 lần và 1,91 lần.

Về lãi suất phát hành TPCP: Lãi suất phát hành đang có xu hướng giảm trong năm 2013. Tại thời điểm phát hành gần nhất lãi suất đã giảm so với phiên phát hành đầu tiên của năm 2013 là 179 điểm đối với tín phiếu kỳ hạn 52 tuần; giảm 155 điểm đối với kỳ hạn 2 năm; 135 điểm đối với kỳ hạn 3 năm; 120 điểm đối với kỳ hạn 5 năm; 5 điểm đối với kỳ hạn 10 năm.

Khả năng huy động vốn TPCP và TPCPBL trong năm 2013 phụ thuộc nhiều vào tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng tổng tài sản của TCTD

Kể từ 2006 đến nay, tỷ lệ nắm giữ TPCP và TPCPBL của các NHTM chiếm khoảng từ 5,7 - 8,6% tổng tài sản của hệ thống; trong đó TPCP chiếm khoảng 3,4-6,7% và TPCPBL chiếm khoảng 1,9-3,0%. Tỷ lệ nắm giữ trái phiếu của hệ thống NHTM khoảng 85% - 90% tổng danh mục TPCP, TPCPBL. Căn cứ vào xu hướng này, khả năng huy động TPCP và TPCPBL trong năm 2013 phụ thuộc rất lớn vào tỷ lệ tăng tổng tài sản của hệ thống NHTM trong năm 2013.

Với chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2013 đã được Ngân hàng Nhà nước giao cho từng ngân hàng, theo đó đa phần chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng dành cho các ngân hàng ở mức 12% (nhóm các ngân hàng có sức khỏe tốt và quy mô lớn như Vietcombank, ACB, Eximbank, Vietinbank, Sacombank, BIDV, Techcombank, Oceanbank…); một số ngân hàng có quy mô nhỏ hơn được giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng 9% (đối với HDBank, DongABank, NamABank…) hoặc 5% (đối với SouthernBank và ABBank…). Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tại 28/2/2013, tổng tài sản của hệ thống các tổ chức tín dụng đạt 5.009,728 tỷ đồng, giảm 75 nghìn tỷ đồng (giảm 1,50%) so với cuối năm 2012. Trong đó, mức vốn tự có của toàn hệ thống giảm 2,92%.

Với chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng nêu trên và tình hình tăng tổng tài sản của toàn hệ thống trong 2 tháng đầu năm thì khả năng tăng trưởng tổng tài sản của hệ thống các TCTD trong năm 2013 là 10% rất khó đạt được. 

Trường hợp tỷ lệ tăng tổng tài sản của hệ thống NHTM năm 2013 chỉ tăng 10%; tỷ lệ đầu tư TPCP của hệ thống TCTD/tổng tài sản của TCTD chỉ đạt 5,5% và tỷ lệ đầu tư TPCPBL của hệ thống TCTD/tổng tài sản của TCTD chỉ đạt 2,5% thì khối lượng huy động trái phiếu ước đạt 151.729 tỷ đồng (trong đó TPCP huy động được 112.166 tỷ đồng và TPCPBL huy động được 39.563 tỷ đồng), thiếu hụt so với kế hoạch khoảng 55.000 tỷ đồng. Trường hợp tổng tài sản của các TCTD và các TCTD tăng tỷ lệ đầu tư TPCP và TPCPBL tăng cao hơn mức nêu trên, khả năng thiếu hụt so với với kế hoạch huy động trái phiếu sẽ thấp đi.

Để có khả năng hoàn thành kế hoạch huy động (150.000 tỷ đối với TPCP và 58.000 tỷ đối với hai ngân hàng chính sách), , điều kiện tiên quyết là duy trì ổn định các điều kiện vĩ mô như hiện tại, cụ thể: (i) Mặt bằng lãi suất được duy trì ổn định hoặc xu hướng giảm; (ii) Tăng trưởng tín dụng của hệ thống NHTM được điều hành trong khoảng 10%; tổng tài sản của hệ thống tăng khoảng từ 10-15%; (iii) NHNN điều hành chính sách tiền tệ đảm bảo không thắt chặt thanh khoản.

Nguyễn Quân