Ba năm trước, hai tỷ phú Charles và David Koch tổ chức một hội nghị của những nhà tài trợ chính trị cùng chí hướng tại khu nghỉ dưỡng St. Regis tại Colorado. Họ cùng nhau thảo ra một chiến lược 3 điểm, kéo dài 10 năm nhằm thu gọn chính phủ, dỡ bỏ quy định và giảm thuế.

Hai chiến lược đầu tiên (xây dựng mạng lưới các nhà hoạt động và tác động vào chính giới) không có gì bất ngờ. Nhưng chiến lược thứ ba rất đáng chú ý: truyền thông.

Ngoài tài trợ cho một số nhà xuất bản theo chủ nghĩa tự do, nhà Koch vẫn tránh đầu tư vào báo chí.

Nhưng nay Koch Industries đang tìm kiếm cơ hội mua 8 tờ báo địa phương của Tribune Company, bao gồm Los Angeles Times, Chicago Tribune, Baltimore Sun, Orlando Sentinel và Hartford Courant.

Đến đầu tháng 5, Tribune sẽ gửi thông tin tài chính cho những bên hỏi mua, đây sẽ vụ mua lại các tờ báo có tổng lượng phát hành lớn nhất từ trước đến nay. Tribune chỉ vừa thoát cảnh phá sản từ 31/12 năm ngoái và đã thuê JPMorgan Chase và Evercore Partners để bán bộ phận in ấn của mình.

8 tờ báo với tổng giá trị khoảng 623 triệu USD này không là gì so với đế chế Koch Industries với tổng doanh số hàng năm khoảng 115 tỷ USD.

Tuy vậy, về mặt chính trị mà nói 8 tờ báo kể trên sẽ giúp cổ vũ cho tư tưởng thị trường tự do của anh em nhà Koch.

Los Angeles Times là tờ báo lớn thứ 4, còn Tribune đứng thứ 9 cả nước và một số tờ báo khác nằm ở các bang quan trọng về mặt chính trị như hai tờ Orlando Sentinel và Sun Sentinel tại Florida.

Vụ này có thể sẽ gồm cả Hoy, tờ nhật báo lớn thứ hai viết bằng tiếng Tây Ban Nha, được coi là sẽ có ảnh hưởng quan trọng tới cộng đồng gốc Latin.

Charles và David Koch chưa bao giờ tuyên bố có ý định mua lại các tờ báo hay các đơn vị truyền thông lớn, nhưng họ thường chia sẻ “tiếng nói của phe bảo thủ chưa được đại diện đầy đủ trên báo chí.”

Đến nay, phía Tribune Company cho rằng Koch Industries vẫn là người mua tiềm năng nhất.

Các nhóm khác cũng đã thể hiện ý định mua lại là hai tỷ phú Eli Broad và Ronald Burkle (thân Dân chủ) và tập đoàn News Corporation của tỷ phú Rupert Murdoch. Tuy vậy, họ chỉ muốn mua Los Angeles Times.

Tribune Company đã ra tín hiệu cho thấy họ muốn bán cả 8 tờ báo trên cùng trụ sở tòa soạn thành một gói duy nhất.

Nhà tài trợ lớn của phe bảo thủ

Koch Industries là một trong những nhà tài trợ lớn nhất cho tư tưởng tự do, bao gồm cả việc bỏ tiền cho các nhóm như Viện Cato tại Washington, nhóm hành động chính trị Americans for Prosperity và Đảng Trà (dù Koch nói mình không có liên hệ trực tiếp nào tới Đảng Trà).

Tuần này một đại diện của Koch đã liên hệ với CEO Los Angeles Times, ông Eddy W. Hartenstein, để thảo luận vụ mua lại này.

Ở một khu vực tương đối cởi mở như Los Angeles, mở một tờ báo theo khuynh hướng bảo thủ không dễ. David Koch từng nói ông ủng hộ hôn nhân đồng giới và chung quan điểm với nhiều người dân địa phương trên nhiều vấn đề xã hội.

Tuần trước, ít lâu sau khi L.A Weekly đưa tin Koch Industries muốn mua lại 8 tờ báo của Tribune, hai website Daily Kos và Courage Campaign đã thu thập hàng ngàn chữ ký để phản đối thương vụ này.

Trong khi đó, phe bảo thủ lại rất chào đón chuyện một số tờ báo lớn nay cũng tham gia truyền bá tư tưởng kinh tế tự do (tức giải điều tiết và cắt giảm thuế) mà anh em nhà Koch theo đuổi.

Chủ tịch tổ chức chuyên vận động nhằm giảm vai trò của chính phủ Less Government, ông Seton Motley nói sau cuộc bầu cử TT 2012, phe bảo thủ thấy mình cần phải hiện diện nhiều hơn trên truyền thông.

“Trong phe bảo thủ có người đùa rằng nếu Đảng Cộng hòa có thể chi 500 triệu USD quảng cáo trên TV thì tại sao lại không mua đứt cả đài NBC luôn đi?”, ông Motley nói. Đài NBC từ lâu vẫn chống đối phe bảo thủ quyết liệt nhất

Từ nhiều năm nay, Koch Industries đã cảm thấy truyền thông dòng chính đưa tin về công ty và gia đình Koch một cách thiếu công bằng chỉ vì khuynh hướng chính trị của họ. Họ đã lập ra website KochFacts.com chuyên để phản kích lại những thông tin sai lệch trên báo chí.

Một nhà hoạt động chính trị của phe Dân chủ nói ông ngưỡng mộ những gì hai anh em nhà Koch đã làm trong hàng chục năm qua nhằm từng bước lực lượng chính trị cho họ. Và việc mua lại một vài công ty truyền thông có vẻ là điều dễ hiểu.

Minh Tuấn