Trụ cột thứ ba là việc thiết lập một hệ thống tài chính hợp lý. Nhưng điều đó có nghĩa là như thế nào?

Khó có thể nói hệ thống tài chính của Mỹ trong thế kỷ 19 là ổn định và hiệu quả. Quả thực, hệ thống ngân hàng Mỹ khi ấy rất hỗn loạn, dễ lâm vào khủng hoảng, quản lý yếu kém, hay gian lận, thế nhưng nước Mỹ vẫn phát triển mau lẹ trong thời gian đó.

Hệ thống ngân hàng Trung Quốc ngược lại tương đối ổn định hơn - thực tế cách nói yêu thích của các chủ ngân hàng Trung Quốc là mặc dù hệ thống kém hiệu quả, nhưng nó lại ổn định.

Điều khiến cho hệ thống ngân hàng Trung Quốc ổn định dĩ nhiên là niềm tin phổ biến rằng chính phủ luôn đứng đằng sau các ngân hàng. Nói cách khác, điều đó khiến người ta khó nhìn ra sự khác biệt nào của một quyết định phân bổ tín dụng yếu kém, bởi bằng cách kiểm soát tín dụng và lãi suất tiền gửi, và bằng cách hạn chế các lựa chọn khác của người tiết kiệm tiền tại Trung Quốc, chính phủ bảo đảm tính thanh khoản và khả năng trả nợ của hệ thống ngân hàng.

Chừng nào tín nhiệm của chính phủ còn được duy trì, chừng đó hệ thống ngân hàng vẫn ít có nguy cơ đổ vỡ.

Theo nghĩa đó, có thể dễ dàng hiểu được các ngân hàng Trung Quốc hiện nay lành mạnh hơn các ngân hàng Mỹ thế kỷ 19. Điều đó có ý nghĩa lớn đối với tương lai hệ thống tài chính trong ngắn hạn, nhưng trong dài hạn, không rõ sự lành mạnh tiền tệ và ổn định tài chính nhất thời đó có tương quan với tăng trưởng kinh tế cao hơn hay không.

Tôi nói điều này bởi tôi không thấy có bằng chứng cho thấy các nước có hệ thống tài chính lành mạnh và thận trọng tăng trưởng nhanh hơn các quốc gia có hệ tống tài chính lỏng lẻo và rủi ro hơn (mặc dù có vẻ họ ít gặp khủng hoảng tài chính hơn).

Thực tế, hãy nhìn vào bình luận đầy khiêu khích và sâu sắc của sử gia ngành ngân hàng người Bỉ Raymond deRoover. Ông phát biểu rằng "một hệ thống ngân hàng liều lĩnh, một mặt họ có thể gây nhiều mất mát cho người gửi tiền, nhưng bù lại, họ giúp nâng cao tăng trưởng kinh tế của Mỹ, trong khi một hệ thống ngân hàng lành mạnh lại làm chậm quá trình phát triển của Canada". Cũng theo deRoover, Canada trong thế kỷ 19 là một bộ phận thuộc Anh và vì thế được thừa hưởng hệ thống tài chính được quản lý tốt từ Anh.

"Liều lĩnh" là từ rất khó định nghĩa, và chắc hẳn nhiều người đã tìm thấy sự liều lĩnh ở các ngân hàng Trung Quốc, đặc biệt trong những năm gần đây, nhưng đó lại là kiểu liều lĩnh rất khác. Có ít nhất hai điểm khác biệt chính trong hai hệ thống này.

Trước hết, hệ thống tài chính Mỹ khi đó (và cả bây giờ) rất giỏi cung ứng tiền cho những dự án đầu tư mạo hiểm mới. Họ cấp vốn không chỉ dựa trên cơ sở giá trị tài sản, mà quan trọng hơn, trên cả những kỳ vọng tăng trưởng tương lai, và việc chấp nhận rủi ro được đền đáp xứng đáng.

Ở Trung Quốc, chưa rõ điều này có đúng không. Các ngân hàng Trung Quốc ưa chuộng các công ty khổng lồ, có nhiều mối quan hệ, và thường thiếu hiệu quả hơn, và thường bỏ qua những người dám chấp nhận rủi ro.

Thứ hai, mặc dù cả hai hệ thống dễ bị nợ xấu, nhưng hệ thống ngân hàng Mỹ có xu hướng điều chỉnh rất nhanh - dưới hình thức khủng hoảng - và nợ xấu được giảm xuống và giải quyết gần như ngay lập tức. Điều này có thể gây đau đớn trong thời gian ngắn - đặc biệt nếu bạn là người gửi tiền tại các ngân hàng bị ảnh hưởng - nhưng với việc giảm bớt nợ và thanh lý tài sản, họ đã đạt được 3 mục tiêu. Chi phí khủng hoảng tài chính nhanh chóng được giảm thiểu, phân bổ nguồn vốn được định hướng theo lợi nhuận, chứ không phải bởi các sự bảo đảm ngầm, và tài sản được đưa trở lại hiệu quả kinh tế một cách mau chóng.

Một ví dụ điển hình về những mục tiêu này là phản ứng đối với bong bóng đường sắt của những năm 1860. Trong và sau cuộc khủng hoảng 1873, nhiều hãng đường sắt phá sản, bao gồm cả những hãng lớn như Union Pacific và Northern Pacific, và khủng hoảng còn quật ngã cả Cooke & Company, nhà tài phiệt hàng đầu của chính phủ Mỹ trong Nội chiến. Sau khủng hoảng, một số trái phiếu đường sắt lớn được giao dịch với giá thấp hơn 15-20% so với giá trị thực, và vì thế chúng được mua và tái cơ cấu với chiết khấu lớn. Người mua mới sau đó có thể cắt giảm đáng kể các chi phí vận tải hàng hóa và hành khách, trong một số trường hợp tới 50%, trong khi vẫn kiếm đủ để bù đắp chi phí mua đường sắt đó, và điều này dẫn tới sự giảm mạnh trong chi phí vận tải ở Mỹ.

Nói cách khác, thanh lý tài sản tạo ra một giá trị kinh tế quan trọng cho nền kinh tế. Nó cho phép các tài sản được định giá lại, tại ra sự kích thích cho nền kinh tế và ngăn chặn các tài sản này trở thành các khoản thua lỗ không thể vãn hồi. Nếu đường sắt không được thanh khoản, nói cách khác, sẽ rất khó có sự giảm giá mạnh và ngành đường sắt sẽ ít hữu dụng đi đối với sự phát triển của nền kinh tế Mỹ.

Khi phân tích tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong 3 thập niên qua, chúng ta thường bỏ quên rằng cũng có nhiều câu chuyện tăng trưởng thần kỳ khác trong 200 năm trở lại đây. Một số là tăng trưởng bền vững và đã đưa quốc gia đó trở thành quốc gia phát triển, nhưng nhiều sự tăng trưởng khác lại rất thiếu bền vững.

Gần như tất cả các phiên bản tăng trưởng dựa vào đầu tư đều có một vài điểm tương đồng - rõ ràng nhất là bảo vệ ngành công nghiệp non trẻ, đầu tư nhà nước vào cơ sở hạ tầng, và một hệ thống tài chính đối xử ưu đãi cho các nhà sản xuất bất chấp gây thiệt hại cho người tiết kiệm - nhưng cách thức những đặc điểm này thể hiện ra bên ngoài như thế nào lại rất khác nhau, chủ yếu bởi vì cấu trúc thể chế của nền kinh tế và ngành tài chính tạo ra những khuyến khích rất khác nhau.

Việc tìm hiểu tại sao mô hình tăng trưởng thành công ở trường hợp này những thất bại ở trường hợp khác sẽ có ích rất lớn đối với việc nắm bắt triển vọng phát triển của mỗi quốc gia về sau.

Vietnamnet

http://cafef.vn/tai-chinh-quoc-te/ngan-hang-trung-quoc-thich-tro-mao-hiem-2013032807141941714ca32.chn

• "Chúa đảo" Đào Hồng Tuyển: Đã chuẩn bị sẵn 20.000 tỷ tiền mặt đầu tư Siêu dự án tại TPHCM   (2017-03-29 07:32:03)
• TPHCM sẽ xây cầu Cát Lái và Bình Khánh để thay phà   (2016-09-01 03:39:28)
• Thủ tướng đồng ý cho xây cầu Cát Lái nối TP HCM với Đồng Nai   (2016-08-05 20:44:34)
• Đề xuất làm tuyến đường huyết mạch của huyện Cần Giờ trị giá 2.100 tỷ đồng A- A A+ ‹Đọc› Thích tắt quảng cáo hãy nhấn nút UBND TP.HCM cho biết Công ty Cổ phần Đô thị du lịch Cần Giờ đã có đề nghị được thực hiện dự án nâng cấp đường Rừng Sác bằng hình thức xây dựng – chuyển giao (BT).   (2016-01-05 06:56:40)
• Ngày 29/5: Giá USD ngân hàng lại tăng mạnh   (2014-05-30 09:06:19)
• Thị trường ngoại tệ có xu hướng dư cung   (2014-05-29 11:27:05)
• Vẫn còn các khoản vay lãi suất trên 15%   (2014-05-29 09:31:53)
• Quá chậm trễ   (2014-04-08 08:27:42)
• Sacombank chính thức có 20 Phó Tổng giám đốc   (2014-04-04 09:35:17)
• Ngân hàng dự báo lãi suất tiếp tục giảm   (2014-04-04 09:34:43)