NHNN vừa ban hành Thông tư 01 sửa đổi, bổ sung một số điều tại Thông tư 21 quy định về hoạt động cho vay, đi vay; mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá giữa các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh NH nước ngoài. Theo đó, NHNN đã gỡ khó ở một số quy định, được xem là cơ hội khơi thông dòng chảy vốn trên liên NH.

Được gửi tiền lẫn nhau kỳ hạn dưới 3 tháng

Thông tư 01 bổ sung các Khoản 16, 17 và 18, Điều 3 của Thông tư 21; xác định việc các TCTD được gia hạn khoản vay, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ cho bên TCTD vay vốn chưa trả được nợ, hoặc chuyển nợ quá hạn…

Trong đó, các TCTD đang có nợ quá hạn từ 10 ngày trở lên tại TCTD khác, theo nội dung sửa đổi, vẫn được phép đi vay với điều kiện được Thống đốc NHNN cho phép.

Thông tư 21 có tác động làm quy mô giao dịch liên NH sụt giảm mạnh, do các khoản tiền gửi giữa các NHTM phải chuyển thành cho vay, đi cùng với yêu cầu phải trích lập dự phòng, đã gây bất lợi cho chi phí, lợi nhuận và nỗ lực hạ lãi suất. Việc sửa đổi quy định này sẽ khiến dòng chảy trên liên NH được điều hòa tốt hơn, từ chỗ thừa sang chỗ thiếu, đúng với vai trò đáp ứng vốn hỗ trợ thanh khoản của thị trường này. TS.Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia NH

Điều này được xem là gỡ khó cho những NHTM nhỏ, yếu kém. Bởi theo Thông tư 21, các NH có nợ quá hạn trên liên NH sẽ không được vay trên thị trường này, chờ NHNN bơm vốn qua liên NH giúp giải quyết thanh khoản tạm thời trước mắt.

Nếu NHNN không can thiệp, các NHTM nhỏ sẽ quay ra thị trường tiền gửi dân cư phá trần lãi suất tiền gửi để hút vốn giải quyết thanh khoản, gây mất ổn định thị trường tiền tệ, đi ngược mục tiêu giảm lãi suất để kích cầu nền kinh tế.

Vì vậy, việc sửa đổi này sẽ gỡ khó cho NHTM nhỏ nói riêng và thị trường tiền tệ nói chung, đặc biệt là thời điểm cận Tết Nguyên đán nhu cầu thanh khoản của thị trường tăng lên.

Một thay đổi lớn từ Thông tư 01 là NHNN bổ sung quy định các TCTD được gửi tiền, nhận tiền gửi có kỳ hạn tối đa 3 tháng tại TCTD khác, thay vì bị cấm theo Thông tư 21.

Theo ông Trần Anh Tuấn, Tổng giám đốc NamABank, việc sửa đổi này hợp lý. Thí dụ, với các loại tiền gửi như qua đêm, dưới 1 tháng, khó có thể tính là món vay, bởi nếu là món vay phải trích lập dự phòng chung, quá hạn phải trích lập dự phòng cụ thể.

NHNN điều chỉnh lại thị trường liên NH sẽ tốt hơn, đi đúng theo bản chất của thị trường. Bên cạnh đó, quan hệ vốn vay ngắn hạn chỉ sử dụng để thanh khoản, còn khi sử dụng tiền vay phải có mục đích rõ ràng, cả ở mỗi thành viên lẫn quy mô các dòng chảy trên thị trường liên NH.

Hâm nóng thị trường?

Thực tế diễn biến thị trường liên NH năm 2012 cho thấy lãi suất, đặc biệt là lãi suất qua đêm và tuần có xu hướng giảm liên tục.

Theo đó, lãi suất kỳ hạn qua đêm giảm mạnh nhất từ 14,22%/năm từ đầu năm xuống còn trên dưới 2%/năm vào các tháng cuối năm; kỳ hạn 1 tuần giảm tương ứng từ 13%/năm xuống còn 3%/năm. Doanh số giao dịch bình quân ngày của quý IV chỉ bằng 44% quý I, 55% quý II và 75% quý III.

Nguyên nhân chủ yếu do các NHTM không mở rộng được tín dụng, cả trên thị trường tín dụng và liên NH. Điều này có nghĩa thị trường liên NH chỉ còn các NH lớn thừa vốn giao dịch, các NH nhỏ, thiếu vốn bị đẩy ra khỏi thị trường do khả năng chi trả thấp.

Sự sụt giảm của thị trường liên NH đã làm gia tăng áp lực phá trần lãi suất tiền gửi và chạy đua lãi suất. Đồng thời buộc các NHTM thừa vốn phải mua trái phiếu, tín phiếu với lãi suất thấp, làm xói mòn sức mạnh tài chính của cả hệ thống NHTM.

Tuy nhiên, để hạn chế việc biến tướng trong gửi tiền lẫn nhau giữa các NH, NHNN cũng có quy định kèm theo.

Cụ thể, yêu cầu các NHTM khi gửi tiền, nhận tiền gửi lẫn nhau phải có quy định nội bộ về quy trình quản lý rủi ro, như đánh giá tín nhiệm khách hàng, quy trình xác định hạn mức gửi tiền, chỉ được phép thực hiện gửi tiền, nhận tiền gửi tại trụ sở chính TCTD.

Đặc biệt, việc chuyển tiền để thực hiện các giao dịch gửi tiền có kỳ hạn bằng VNĐ (trừ các giao dịch chuyển trả tiền gửi và lãi tiền gửi) giữa các TCTD là thành viên của hệ thống thanh toán điện tử liên NH phải thực hiện thanh toán qua hệ thống thanh toán điện tử này.

Có thể thấy, những quy định trên nhằm giúp NHNN giám sát chặt chẽ hoạt động gửi tiền giữa các NHTM, tránh hiện tượng lợi dụng cơ chế mở này để gửi tiền lẫn nhau nhằm hưởng lãi suất cao khi thị trường tiền gửi biến động và tín dụng tăng trưởng.

Tuy nhiên, hiện nay thanh khoản của các NHTM khá ổn định, lãi suất liên NH vẫn khá thấp, việc vay vốn hay gửi tiền lẫn nhau cũng giảm.

Bởi những NHTM yếu kém đã được NHNN tái cấp vốn giải quyết thanh khoản và đưa vào giám sát chặt chẽ, trong khi các NHTM lớn cũng không dám cho NHTM yếu kém vay vì ngại rủi ro. Do vậy, cũng không quá lo có tình trạng biến tướng ở thị trường liên NH khi cơ chế tiền gửi liên NH được mở lại.

Theo Mai Thảo

SGĐTTC

http://cafef.vn/tai-chinh-ngan-hang/go-kho-lien-ngan-hang-20130117012331474ca34.chn