Trong bức tranh kinh tế khá ảm đạm năm nay, trái phiếu chính phủ có thể được xem là một điểm sáng hiếm hoi. Tính đến hết tháng 10.2012, lượng trái phiếu chính phủ phát hành thành công đã đạt 96,56% kế hoặch năm.

“Lợi suất trái phiếu Việt Nam là tương đối hấp dẫn so với các nước trong khu vực trong khi tỉ giá hối đoái lại được giữ ở mức ổn định. Điều này đã làm tăng nhu cầu nắm giữ trái phiếu chính phủ của các nhà đầu tư”, ông Trịnh Quang Dũng, chuyên viên phân tích của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS), giải thích.

Ngân hàng là người mua tích cực nhất trái phiếu chính phủ. Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, có đến 89% trái phiếu được các ngân hàng mua lại, trong đó ngân hàng trong nước chiếm 78%. Năm 2012 đã thành công, vậy viễn cảnh năm sau sẽ như thế nào?

Hiện tại, dòng vốn đầu tư trên thế giới vẫn rất lớn, do Mỹ, Nhật và một số nước châu Âu đã tung ra các gói kích thích quy mô lớn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Theo Ngân hàng Thế giới, các quốc gia đang phát triển sẽ có cơ hội nhận được dòng vốn này nếu kinh tế ổn định.

Tờ Financial Times, dựa trên đánh giá của Ngân hàng Barclays, đã dự báo khá lạc quan về thị trường nợ của các nền kinh tế mới nổi vào năm 2013. Theo đó, lượng phát hành của các nước này có thể sẽ tương đương năm nay.

“Một số quốc gia châu Á có trái phiếu chính phủ được xếp hạng cao như Hàn Quốc, Thái Lan, Ấn Độ và Malaysia sẽ được chú ý. Việt Nam cũng vậy, nếu đạt được tiến bộ trong tái cấu trúc ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước”, tờ Financial Times nhận xét.

Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng đánh giá Việt Nam là thị trường tiềm năng đối với các nhà đầu tư trái phiếu quốc tế trong năm tới.

Theo ông Dũng, VCBS, trái phiếu chính phủ năm 2013 có thể vẫn thu hút các định chế tài chính. Ông dự báo lượng trái phiếu chính phủ phát hành năm 2013 có thể lên đến 160.000 tỉ đồng. Lượng trái phiếu đáo hạn năm tới sẽ vào khoảng 66.000 tỉ đồng, nghĩa là các ngân hàng sẽ thu về một số vốn đáng kể để đầu tư. Bên cạnh đó, do tăng trưởng tín dụng trong năm tới được dự báo chưa có nhiều cải thiện, cộng với việc vốn trong hệ thống ngân hàng còn dồi dào và tốc độ tăng trưởng tiền gửi khá cao, nên các ngân hàng vẫn sẽ tập trung mua trái phiếu chính phủ, nhất là trái phiếu kỳ hạn 2-3 năm.

Đối với giới đầu tư, lãi suất thị trường và lợi suất trái phiếu khi đáo hạn là các nhân tố quyết định độ hấp dẫn của trái phiếu. Nếu lãi suất thị trường giảm thì giá trái phiếu sẽ tăng và kích thích sức mua. Còn lợi suất khi đáo hạn được đánh giá là hấp dẫn nếu lớn hơn mức độ lạm phát kỳ vọng.

Ngân hàng ANZ trong báo cáo cập nhật về tình hình vĩ mô Việt Nam cho rằng lãi suất thị trường có thể hạ thêm 1 điểm phần trăm vào quý IV năm nay hay quý 1 năm sau. Tuy nhiên, do lạm phát có thể quay trở lại vào quý II/2013, nên lãi suất có thể sẽ lại tăng. Còn theo Ngân hàng JP Morgan, lãi suất thị trường nhiều khả năng sẽ không thay đổi trong năm sau vì Chính phủ vẫn muốn duy trì chính sách ổn định vĩ mô, bất chấp tăng trưởng kinh tế đang có dấu hiệu chậm lại.

Lợi suất trái phiếu, theo ông Hoàng Công Tuấn, chuyên viên phân tích Công ty Chứng khoán MB, cũng khó giảm mạnh do sức ép phát hành trái phiếu trong năm sau là rất lớn và lạm phát có thể sẽ không giảm nữa. Lợi suất giảm sẽ không hấp dẫn nhà đầu tư nhưng một mức lợi suất cao thì lại tạo gánh nặng cho ngân sách.

Theo ADB, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 2 năm đang ở mức 9,188%, còn kỳ hạn 5 năm là 9,85%. Mức này là rất cao so với Thái Lan (2,76% và 3,01%), Indonesia (4,82% và 5,04%) hay Malaysia (3,03% và 3,2%). Tính đến tháng 11.2012, số tiền trả nợ và viện trợ đã lên tới 85.600 tỉ đồng, một con số không hề nhỏ trong bối cảnh thu ngân sách đang rất khó khăn.

So với các quốc gia trong khu vực, Việt Nam đang phải gánh chịu chi phí vay rất cao. Để cắt giảm chi phí, không cách nào khác là phải giảm mạnh lạm phát nhằm kéo lãi suất xuống. Đồng thời, số tiền đi vay phải được sử dụng một cách hiệu quả để tạo tác động lan tỏa ra toàn bộ nền kinh tế. Nếu không làm được những điều này, việc phát hành thành công trái phiếu chính phủ cũng sẽ không tác động tích cực nhiều đến nền kinh tế.