Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, quỹ lương hưu của châu Á đang bị thiếu hụt trầm trọng so với khối lượng cần thiết để đảm bảo chi trả cho người về hưu. Sri Wening Handayani, chuyên gia đến từ Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), nhận định hiện nay người già đang chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng số người nghèo ở châu Á. Đến giữa thế kỷ này, số lượng người già sẽ lớn hơn cả số người trong độ tuổi lao động. Đây là thách thức rất lớn đối với chính phủ các nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. 

 

Trong 1 báo cáo gần đây, OECD cũng nhận định rất nhiều hệ thống lương hưu ở châu Á – Thái Bình Dương không bền vững trong dài hạn. OECD cũng hối thúc châu Á sớm hành động. 

 

Trung Quốc, nền kinh tế lớn nhất châu Á, chính là ví dụ điển hình. Năm 2010, có 110 triệu người trên 65 tuổi ở Trung Quốc. Theo dự báo của Liên hợp quốc, đến năm 2030, con số sẽ tăng gấp đôi. Đến năm 2050, số người trên 65 tuổi sẽ chiếm hơn 1/4  dân số. 

 

Với tình trạng trên, quỹ lương hưu của nước này phải có qui mô lên đến 10,8 nghìn tỷ USD trong vòng 20 năm tới. Theo dữ liệu từ Reuters, năm 2010, quỹ lương hưu của Trung Quốc trị giá 2,6 nghìn tỷ USD. 

 

Quỹ lương hưu thiếu hụt trên toàn châu Á 

 

Không chỉ có Trung Quốc, nhiều quốc gia trên toàn châu Á cũng đang đối mặt với tình trạng căng thẳng. Ví dụ, mặc dù vẫn đang hưởng thụ cơ cấu dân số trẻ năng động, hệ thống lương hưu của Indonesia hiện chỉ có thể chi trả cho 14% số nhân công làm việc trong khu vực tư nhân.

 

Việt Nam cũng ở trong hoàn cảnh tương tự. Hồi tháng 8, Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã cảnh báo đến năm 2029 quỹ lương hưu của Việt Nam có thể cạn tiền.

 

Theo Herald van der Linde, trưởng bộ phận chiến lược cổ phiếu châu Á tại HSBC, trong khi 70% người lao động có kế hoạch lương hưu, tỷ lệ ở Nam Á và Đông Á chỉ lần lượt ở mức 11% và 37%. 

 

Giải pháp?

 

Các chuyên gia kinh tế cho rằng những cải cách như cho phép các quỹ lương hưu đầu tư nhiều hơn vào các tài sản rủi ro hơn và tăng độ tuổi nghỉ hưu của người lao động có thể giúp lấp đầy khoảng trống. 

 

Những nước như Philippines và Indonesia chỉ cho phép đầu tư 1 phần rất nhỏ vào những tài sản rủi ro như cổ phiếu. Phần còn lại được đầu tư vào những sản phẩm dài hạn như trái phiếu chính phủ. “Chính sách đầu tư rất bảo thủ”, Van der Linde nhận xét. 

 

Tăng độ tuổi nghỉ hưu là 1 giải pháp khác. Tuy nhiên, giải pháp này không được ủng hộ về mặt chính trị và có thể gây ra bất ổn xã hội. Hiện nay, độ tuổi nghỉ hưu trung bình đối với nam giới ở các nước châu Á – Thái Bình Dương là 59 tuổi trong khi đối với nữ giới là 57 tuổi. 

 

Nhật Bản là ví dụ mới nhất chứng minh rằng rất khó để bắt người lao động làm việc nhiều hơn. Hồi đầu năm, chính phủ đã phải từ chối sáng kiến nâng độ tuổi nghỉ hưu từ 60 lên 65 tuổi. Không ai muốn làm việc lâu hơn và không ai muốn cắt giảm trợ cấp lương hưu. 

 

Trừ khi các cải cách được thực hiện nhanh chóng, “hố đen” trong hệ thống lương hưu của châu Á sẽ ngày càng sâu hơn. 

 

Minh Anh