Kinh tế Mỹ đang có dấu hiệu hồi phục thế nhưng vẫn ở mức dèdặt. Chỉ báo kinh tế gần đây đã cho thấy điều này.

Quốc hội và Nhà trắng không có ý định cải thiện triển vọng củanước Mỹ và có thể khiến mọi chuyện tồi tệ hơn. Thông điệp từ Washington DC hiệnnhư vậy.

Thứ nhất, tin tốt. Tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ tháng 2/2011giảm xuống 8,9%, mức thấp nhất trong gần 2 năm. Số lượng việc làm trong lĩnhvực phi nông nghiệp tăng hơn 200 nghìn. Khoảng 100 nghìn việc làm mới/tháng làcần thiết để giúp việc làm tăng trưởng kịp tốc độ của lực lượng lao động.

Suốt từ khi kinh tế Mỹ suy giảm vào năm 2009, kinh tế Mỹ đềukhông thể làm được điều này. Tháng 2/2011, số lượng việc làm trên thị trườngtăng mạnh đã giúp thu hẹp khoảng cách trên thế nhưng nếu tốc độ cải thiện khôngnhanh hơn, sẽ mất khoảng 10 năm để xóa đi hoàn toàn.

Không thể nào đứng nhìn kinh tế phục hồi ở tốc độ như vậy.Đà phục hồi của kinh tế vẫn có thể chững lại. Thị trường nhà đất, nơi khởinguồn của mọi rắc rối, còn lâu mới hồi phục.

Chỉ số S&P/Case Shiller của giá nhà đất Mỹ những thánggần đây lại giảm và được dự báo có thể xuống thêm khoảng 20%.

Sau nhiều tháng cải thiện nhẹ, niềm tin người tiêu dùng Mỹcũng đã đi xuống. 2 tuần qua, người tiêu dùng Mỹ bi quan hơn. Nguyên nhân chínhbởi họ sợ hãi ảnh hưởng tiêu cực khi giá dầu tăng cao cũng như tình hình tàichính công tại Washington và nhiều thành phố trên khắp nước Mỹ đi xuống.

Điều này dường như quá hợp lý. Trên thực tế, chính sách côngđang hướng theo đà phục hồi kinh tế theo 3 cách.

Thứ nhất, chính sách kích cầu đưa ra vào năm 2009, chủ yếuthông qua chính quyền các bang, đang nhạt dần.

Thứ hai, nghị sỹ Đảng Cộng hòa vốn đang chiếm thế đa sốtrong Hạ viện đang tính hạn chế chương trình kích cầu nhiều hơn nữa. Nghị sỹĐảng Dân chủ sẽ buộc phải đáp ứng đòi hòi của phía Đảng Cộng hòa nếu không muốnchính phủ sụp đổ.

Thứ ba, ít nhất trong ngắn hạn, sẽ thật khó để đoán định vềhướng thay đổi của chính sách tài khóa ở cả tầm chính phủ và liên bang.

Chẳng ai biết thuế sẽ tăng bao nhiêu, lương lao động về hưutrong lĩnh vực công sẽ được trả thế nào và chương trình An sinh Xã hội sẽ rasao?

Sự tương tác giữa các yếu tố này nhiều khi rõ ràng và cũngcó thể không rõ ràng. Đơn giản, khi chính sách kích cầu của liên bang giảm đi,chính quyền nhiều bang phải cắt mạnh chi tiêu vì thế người làm việc trong lĩnhvực công chắc chắn chịu ảnh hưởng. Chính quyền các bang của Mỹ đang sa thảinhân viên hàng loạt trong khi tình hình việc làm trong lĩnh vực tư nhân cảithiện.

Để tìm hiểu mối quan hệ giữa sự tê liệt của chính sách tàikhóa và đà phục hồi kinh tế còn chậm chạp của nước Mỹ, hãy xét đến số liệu mớivề thị trường việc làm: tỷ lệ tham gia vào lực lượng lao động Mỹ đã giảm khôngngừng trong những năm gần đây.

Từ khi suy thoái kinh tế bắt đầu, tỷ lệ này còn giảm nhanhhơn, đặc biệt với người chỉ có trình độ học vấn hết phổ thông.

Thập niên 1970, khoảng gần 80% lao động nam có trình độ phổthông có việc làm thế nhưng con số này hiện chỉ còn 60%. Số liệu việc làm chỉtính người có tìm kiếm việc làm. Nhiều người trong nhóm không có được công việctoàn thời gian thậm chí không buồn kiếm việc.

Vậy người không có việc làm này nuôi sống bản thân cách nào?Họ về hưu sớm. Số lượng người Mỹ nhận tiền trợ cấp từ chương trình an sinh xãhội ở độ tuổi tối thiểu 62 ngày một tăng dù điều này khiến khoản tiền họ nhậnđược giảm đi. Số lượng người về hưu sớm và tuyên bố nhận trợ cấp tăng vọt.

Dù đón dấu hiệu hồi phục, thế nhưng thực tế kinh tế Mỹ đangchịu tác động xấu trong dài hạn. Chính phủ Mỹ nên duy trì hỗ trợ tài khóa cóđiều kiện cho các bang, đẩy mạnh can thiệp vào thị trường lao động (hỗ trợchuyển địa điểm và tái đào tạo), ngoài ra đẩy mạnh bình ổn thị trường bất độngsản.

Cam kết tài khóa ngắn hạn cần phải được gắn với cam kết cảicách trong dài hạn, không chỉ để đạt được sự cân bằng tài khóa mà còn giảm đibất ổn.

Hệ thống thuế cũng cần được cải tổ toàn diện với lý do trênvà còn để tăng doanh thu mà không phải áp thuế quá cao.

Ở thời điểm các công ty và người lao động Mỹ khốn khó vớinhiều vấn đề kinh tế, chính trị gia Mỹ chưa làm đủ để giải quyết cuộc khủnghoảng bắt nguồn từ chính chính sách lãnh đạo của họ. Nếu nước Mỹ vượt qua thửthách hiện nay mà không phải chịu hậu quả xấu trong dài hạn, điều đó cũng chẳngphải bởi chính trị gia quá giỏi.

Ngọc Diệp

Theo FT