Tại TP.HCM vào chiều ngày 1/12, tỷ giá VND/USD trên thị trường tự do là 21.600 VND/USD, tăng 400 VND/USD so với giữa tháng 11/2010. Trong khi đó, nếu đem so sánh với tỷ giá niêm yết chính thức trong các ngân hàng thương mại (NHTM) tỷ giá hối đoái giao dịch trên thị trường tự do đã cao hơn 2.100 VND/USD. Vì thế, đại diện các NHTM cho biết, hiện không thể “hút” được nguồn ngoại tệ bên ngoài vào ngân hàng.

Hiện nguồn cung ngoại tệ mua - bán của ngân hàng đang cạn dần, trong khi cầu về ngoại tệ phục vụ cho nhu cầu thanh toán hàng hóa nhập khẩu cuối năm tăng. Còn lượng ngoại tệ mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bán ra cho các NHTM chỉ ở mức thấp.

Theo số liệu tổng hợp từ các NHTM trên địa bàn TP.HCM, cả năm 2010, ước tổng doanh số mua ngoại tệ đạt 58,5 tỷ USD, giảm 12% so với năm 2009. Còn tổng doanh số bán ngoại tệ là 59,92 tỷ USD, giảm 4,3%.

Trong đó, tổng lượng ngoại tệ mua được chủ yếu từ các tổ chức tín dụng khác (chiếm 60% tổng doanh số mua vào); 32% được mua từ các thành phần kinh tế và lượng mua từ NHNN chỉ chiếm 3%. Phần còn lại là lượng ngoại tệ mua được từ nguồn khác như kiều hối…

Theo nội dung báo cáo công tác quản lý và thị trường tiền tệ năm 2010 của NHNN Chi nhánh TP.HCM, tại một số NHTM đã xảy ra tình trạng bán ngoại tệ vượt tỷ giá trần cho phép. Phần chênh lệch được thu dưới dạng phí giao dịch, phí kiểm đếm, phí thanh toán…

Doanh nghiệp xuất khẩu bán lại USD cho ngân hàng với tỷ giá thỏa thuận hoặc bán cho doanh nghiệp khác có nhu cầu ngoại tệ thanh toán thông qua ngân hàng làm trung gian.

Dưới nhiều hình thức hạch toán khác nhau, các NHTM có thể “lách” một cách rất tinh vi, vì thế, nếu các doanh nghiệp không thông báo lại cho NHNN, thì rất khó phát hiện.

Tuy nhiên, theo đại diện của một NHTM tại TP.HCM, tỷ giá VND/USD trên thị trường tự do đang dần cách quá xa so với tỷ giá niêm yết trong ngân hàng. Vì thế, sẽ rất khó để các NHTM thu hút được nguồn ngoại tệ đáp ứng cho khách hàng. Trên thực tế, kể cả các doanh nghiệp xuất khẩu có nguồn USD cũng không muốn bán lại cho ngân hàng, mà tiếp tục duy trì trên tài khoản, với kỳ vọng tỷ giá tăng.

Con số này tại các NHTM trên địa bàn TP.HCM là 9 tỷ USD. Mặt khác, vị đại diện ngân hàng trên cho rằng, bản thân các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam đồng thời cũng là doanh nghiệp nhập khẩu, nên trong bối cảnh hiện nay khi có nguồn ngoại tệ, thì họ cũng muốn “găm lại” để khi có nhu cầu sử dụng vào mục đích thanh toán, không phải “lụy” ngân hàng hay mua USD trên thị trường tự do với giá cao.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó tổng giám đốc Công ty Chế biến xuất khẩu thuỷ sản Út Xi (Sóc Trăng) cho biết, với lượng ngoại tệ thu về, Út Xi sẽ cân đối nguồn để trả nợ cho ngân hàng, nơi Công ty vay. Phần còn lại không bán cho ngân hàng mà được giữ lại để phục vụ cho các mục đích sử dụng vốn tiếp theo.

Một cán bộ ngành ngân hàng thừa nhận, tâm lý găm giữ và đầu cơ ngoại tệ trên thị trường hiện là có thật. Trong khi đó, do không mua được ngoại tệ trong ngân hàng, nên các doanh nghiệp nhập khẩu phải tiếp tục tìm đến thị trường chợ đen và đành trả giá cao hơn nhiều để có nguồn phục vụ cho nhu cầu thanh toán hoặc trả nợ vay ngân hàng.

Số liệu thống kê của Cục Thống kê TP.HCM cho thấy, tính đến tháng 11/2010, tín dụng ngoại tệ của các NHTM trên địa bàn tăng 39,3% so cùng kỳ năm ngoái.; trong khi, dư nợ tín dụng bằng VND chỉ tăng 18,4%.

Bên cạnh đó, tâm lý lo ngại VND mất giá, dẫn đến người dân có xu hướng chuyển sang gửi tiết kiệm bằng ngoại tệ hoặc vàng, góp phần làm cho số dư huy động bằng ngoại tệ gia tăng so với đầu năm 2010. NHNN Chi nhánh TP.HCM cho biết, so với năm 2009, huy động vốn ngoại tệ đạt 188.202 tỷ đồng, tăng 12,6% so với đầu năm.

Theo Vân Linh
Báo Đầu tư