Nếu gỡ bỏ lãi suất trần cả ngân hàng và doanh nghiệp sẽ "thỏa mãn" được về vốn nhưng vấn đề gỡ bỏ hay điều chỉnh lại lãi suất trần cũng đang có nhiều ý kiến trái chiều.

Lãi suất nhảy vọt khi thỏa thuận

Thông tư 07/2010/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ngày 26/2/2010 cho phép các ngân hàng thương mại được thực hiện lãi suất thỏa thuận đối với các khoản vay trung dài hạn và có thể thỏa thuận với khách hàng để cho vay với lãi suất cao hơn lãi suất trần.

Sự thông thoáng về lãi suất này đảm bảo lợi nhuận cho ngân hàng cũng như vốn trung, dài hạn cho các doanh nghiệp với phục vụ mục đích đầu tư, mở rộng sản suất. Tuy nhiên khi thông tư đi vào thực tế mới lộ những bất cập. Và lãi suất thoả thuận đã trở thành bài toán khó giải vào thời điểm hiện tại.

Theo báo cáo mới nhất của NHNN, mức lãi suất cho vay trung, dài hạn theo cơ chế thỏa thuận hiện tăng khoảng 14 - 15%/năm đối với nhóm ngân hàng thương mại nhà nước, khoảng 15 - 17%/năm đối với nhóm ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP), cá biệt có một số NHTMCP cho vay với lãi suất khá cao khoảng 18 - 20%/năm.   

Quy chế cho vay của gói lãi suất thoả thuận và mức nhảy vọt của lãi suất đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Giám đốc công ty Thép Bắc Việt, ông Trần Anh Vương cho rằng, lãi suất thoả thuận tuy đã tháo gỡ phần nào khó khăn về vốn cho doanh nghiệp nhưng có hai vấn đề cần xem xét lại.

Thứ nhất lãi suất thoả thuận chỉ dành cho vốn trung và dài hạn nên với những người đi vay mới (khi đã có lãi suất thỏa thuận) thì khi đặt bút tính toán mọi chi phí họ đã biết là 17% rồi (thí dụ ở mức vay của một ngân hàng nào đó).

Nhưng đối với những công ty đã làm dự án và thủ tục vay trước đó sẽ bị Ngân hàng đề nghị thay đổi hợp đồng vì lãi suất cũ thấp hơn lãi suất thoả thuận. Trong trường hợp như của vậy, doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi phải tính toán lại toàn bộ dự án theo lãi suất mới, bởi như trước đây lãi suất ngân hàng trước đây chỉ khoảng 10% thì nay tăng vọt lên 17% đến 20%.

Vấn đề thứ hai, doanh nghiệp  cần vốn trung, dài hạn để cho tăng trưởng quy mô, vốn này lấy từ nguồn đi vay hoặc cổ phiếu… nhưng để kinh doanh và chớp cơ hội đầu tư thì lại cần khoản ngắn hạn, mà vốn này hầu hết phải đi vay. Như vậy lãi suất thoả thuận lại không "thoả mãn” hết được cái mà doanh nghiệp cần.

Bà Đoàn Thị Hữu Nghị, Tổng giám đốc của Hiệp Hưng Group cho rằng, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng "nghỉ chơi" để qua chờ “cơn bĩ cực”, nếu tiếp tục e rằng sẽ công làm chỉ đủ để tồn tại chứ không thể sinh lời.

Mâu thuẫn với “kìm” giá?

Trước đây khi chưa có thông tư 07/2010/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, doanh nghiệp đi vay vốn khá chật vật. Khi thông tư trên ra đời, thông “đường” cho doanh nghiệp vay vốn thì lại bị “tắc” về gói thời gian vay và khó khống chế được mức lãi suất cho vay.  Điều này đang khiến doanh nghiệp buộc phải xoay sở để co kéo bằng được nguồn vốn ngắn hạn đồng thời tính toán để tăng giá sản phẩm, dịch vụ.

Trong khi đó, những mặt hàng cơ bản – một trong những đầu vào của sản xuất kinh doanh,  như, điện, nước, xăng, than …cũng “nhảy" giá , khiến doanh nghiệp càng khó thực hiện chính sách kìm giá của Chính phủ.

Theo ông Nguyễn Hoài Bắc, Tổng giám đốc công ty liên doanh IQLink: Nếu như lãi suất tăng vọt lên 18%, cộng thêm những phí bất thành văn nữa thì đã lên tới 20%, chẳng khác gì năm 2008 lãi suất tăng tới 20 đến 22% và hiệu quả kinh doanh lúc đó không có gì bù lại được.

Hiện nay doanh nghiệp đứng trước nhiều khó khăn khi giá điện, nước, xăng,than, lãi suất vay đều tăng. Trong khi đó đầu ra cho xuất khẩu lại giảm đi… chưa kể phải tuân thủ chính sách kìm giá của Chính phủ.

Bà Đoàn Thị Hữu Nghị, cho rằng, sẽ có nhiều doanh nghiệp không thể tiếp tục sản xuất kinh doanh nếu chịu lãi suất cao 20%. Trong khi Chính phủ chỉ đạo kìm giá hàng loạt mặt hàng thì lãi suất vay tăng vọt tới 18-20% khiến giá sản phẩm, dịch vụ của các doanh nghiệp không thể không tăng.                                

Điều chỉnh hay gỡ bỏ lãi suất trần?

Hiện nay, việc bỏ hay điều chỉnh trần lãi suất hiện vẫn còn quá nhiều ý kiến trái chiều.

Một luồng ý kiến cho rằng gỡ bỏ lãi suất trần sẽ giải tỏa được khoản vay ngắn hạn mà hiện nhiều doanh nghiệp cần, đồng thời có thể huy động tiền gửi trong dân “chảy” vào ngân hàng.

Đại diện của ngân hàng Á châu (ADB) cho rằng, gỡ bỏ lãi suất trần sẽ có lợi cho doanh nghiệp hơn nhưng tất nhiên sẽ có sự đánh đổi. Doanh nghiệp có thể vay những gói ngắn hạn với lãi suất không cao nhưng chỉ với những dự án ít rủi ro, và ngược lại những dự án có tính rủi ro cao đương nhiên phải vay với mức lãi suất cao.

Trong khi đó, một số khác lo ngại việc bỏ lãi suất trần không những không cải thiện được nguồn vốn của các ngân hàng thương mại mà còn khiến “vết xe đổ” năm 2008 được lặp lại. Tạo một cuộc đua tranh mới về lãi suất.

Nỗi ám ảnh về lạm phát 2008 vẫn còn khá nặng khi có ý kiến cho rằng, bỏ trần lãi suất sẽ đồng nghĩa với việc chấp nhận mức lãi suất “trên trời”. Lãi suất huy động tăng lên thì đương nhiên kéo theo mặt bằng lãi suất cho vay cung tăng theo, như vậy doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với một khó khăn quá lớn.

Theo ông Cao Sỹ Kiêm, đây mới chỉ là bắt đầu của một cuộc chạy đua lãi suất. Trong đó người thiệt thòi vẫn là doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bởi chi phí vốn tăng làm giá thành hàng hóa, dịch vụ tăng, mặt bằng giá cả tăng lên.  Mặc dù được thỏa thuận, nhưng mặt bằng lãi suất cho vay cũng chỉ nên tối đa là 16%/năm, nếu lãi suất thoả thuận vọt lên tới 18%-20% mỗi năm thì sẽ rất khó khăn cho doanh nghiệp và nền kinh tế.