Tiết kiệm chủ yếu gửi ngắn hạn

Theo đánh giá của một số chuyên gia trong ngành tài chính ngân hàng, quyết định giữ nguyên lãi suất cơ bản của NHNN sẽ tiếp tục gây áp lực cho hệ thống ngân hàng đối với việc huy động vốn trong bối cảnh thị trường hiện nay. Bởi trước khi quyết định trên được ban hành, các ngân hàng đã kiến nghị NHNN nên bỏ trần lãi suất huy động vốn đang áp dụng 10,5%/năm, đồng thời kỳ vọng lãi suất cơ bản sẽ được điều chỉnh tăng trong tháng sau Tết Nguyên đán.

Sau Tết, huy động vốn của các ngân hàng được dự báo sẽ tăng trở lại do một phần tiền lương, thưởng của người lao động chưa sử dụng hết sẽ được nộp lại tài khoản. Tâm lý tích luỹ, gửi tiết kiệm sau một khi mạnh tay chi tiêu trong dịp Tết cũng sẽ trở lại trong năm mới. Mặt khác, tiền thu hồi công nợ, tiền được đối tác thanh toán trước Tết chưa kịp đưa vào chu kỳ sản xuất mới cũng làm dòng tiền tăng lên.

Song, cạnh tranh về huy động vốn ngày càng trở nên gay gắt. Các ngân hàng cũng chỉ huy động được ở kỳ hạn ngắn. Theo ông Ngô Xuân Dũng, Giám đốc điều hành Ngân hàng VIB - Chi nhánh TP. HCM, đây là bài toán khó, không chỉ cho VIB, mà cho cả hệ thống ngân hàng của Việt Nam. Ông Dũng cho rằng, để giải quyết bài toán này thì yếu tố quyết định chính là uy tín, thương hiệu, lãi suất, chất lượng phục vụ và sản phẩm phù hợp.

Còn theo nhận định của đại diện HDBank, thông thường sau Tết là thời điểm người dân có xu hướng gửi tiền vào ngân hàng. Tuy nhiên, năm nay, xu hướng có thể khác đôi chút so với năm trước, vì lãi suất huy động tiền gửi hiện nay không hấp dẫn nhiều đối với nguồn tiền nhàn rỗi, nhất là đối với các nhà đầu tư.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của cả nước trong tháng 2/2010 vừa được Tổng cục Thống kê công bố tăng 1,96% so với tháng trước đó và tăng 8,46% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính bình quân 2 tháng đầu năm 2010, CPI tăng 8,04% so với 2 tháng đầu năm 2009. Điều đáng quan tâm là giá xăng dầu lại tăng vào cuối tháng 2 và đầu tháng 3 tới là giá điện sẽ tăng, cộng với việc điều chỉnh tỷ giá của NHNN vừa rồi…, được dự báo là tác nhân quan trọng tới sự tăng của CPI trong tháng 3/2010. CPI tăng khiến người dân đòi hỏi một mức lãi suất tiền gửi tiết kiệm cao hơn. Nhưng lãi suất cơ bản vẫn giữ nguyên khiến tiền nhàn rỗi không mấy mặn mà với lãi suất ngân hàng.

Thực tế hiện nay, ngoài mức trần lãi suất huy động là 10,5%/năm, các ngân hàng phải gia tăng khuyến mãi, tặng tiền mặt cho khách hàng, với kỳ vọng thu hút được nguồn tiền nhàn rỗi trong dân cư. Chẳng hạn, tại SCB áp dụng chương trình tặng tiền cho khách hàng là tổ chức gửi tiền bằng VND, với mức gửi tối thiểu 50 triệu đồng (kỳ hạn 3 tháng trở lên theo hình thức lĩnh lãi cuối kỳ). Theo đó, SCB tặng ngay tiền mặt bậc thang theo số dư lên đến 0,25%/năm, tặng tiền mặt 0,1%/năm khi gửi lại và tặng tiền mặt cho khách hàng tham gia gửi trước ngày 1/4 lên đến 0,2%/năm.

Các ngân hàng khác như ACB, DongA Bank… tặng luôn tiền cho khách hàng khi gửi tiết kiệm. Techcombank thì tặng phiếu mua hàng cho người gửi tiền. Ngoài ra, không ít ngân hàng còn nhân dịp đầu năm mới tặng lì xì cho người gửi tiết kiệm, với mong muốn huy động được nhiều vốn.

Trao đổi với ĐTCK về thực trạng trên, ông Hồ Hữu Hạnh, Giám đốc NHNN - Chi nhánh TP. HCM cho biết, trong thời gian qua và hiện nay, lực lượng thanh tra của NHNN tiếp tục đẩy mạnh kiểm tra, lập biên bản đối với những ngân hàng vi phạm trong huy động vốn. NHNN - Chi nhánh TP. HCM đã xử lý nhiều trường hợp vi phạm trong thời gian gần đây. Sau khi lập biên bản những ngân hàng vi phạm về việc vượt trần lãi suất huy động vốn, mức phạt hành chính được áp dụng khoảng 7 - 15 triệu đồng. Thế nhưng, theo ông Hạnh, trước tình hình huy động vốn ngày một gay gắt hiện nay thì hiện tượng vi phạm mức lãi suất trần cho phép có khả năng còn xuất hiện.

Sẽ mở rộng cho vay lãi suất thỏa thuận

Dù nguồn vốn huy động dự báo còn khó, nhưng các ngân hàng thương mại vẫn ngóng chờ Thông tư về việc áp dụng lãi suất thoả thuận cho các khoản vay tín dụng trung và dài hạn sắp được NHNN ban hành. Phó tổng giám đốc ABBank, ông Phạm Quốc Thanh cho rằng, cần sớm xem xét mở rộng đối tượng được cho vay theo lãi suất thỏa thuận, vì nếu tiếp tục bó trần lãi suất cho vay sẽ khó cho cả ngân hàng và khách hàng.

Năm 2010, chủ trương hỗ trợ lãi suất chỉ còn duy trì đối với các khoản vốn vay trung, dài hạn. Trong khi đó, vốn huy động về của ngân hàng hiện chủ yếu tập trung ở kỳ hạn ngắn ngày (dưới 6 tháng). Nhưng các ngân hàng cho biết, cái khó nhất trong triển khai tín dụng hiện nay vẫn là phải áp dụng trần lãi suất cho vay theo xu hướng lãi suất cơ bản của tháng 3/2010 (trần cho vay là 12%/năm), không đủ bù chi phí.

Tăng trưởng dư nợ trung, dài hạn trên thực tế gặp nhiều khó khăn trong những tháng đầu năm 2010, cho dù chủ trương hỗ trợ lãi suất được duy trì, vì lý do trên.

Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến thực trạng thu phí trong hoạt động tín dụng chưa thể chấm dứt. Trong khi đó, phó tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần tại TP. HCM nhận định, sau Tết là thời điểm các doanh nghiệp bắt đầu đẩy mạnh hoạt động kinh doanh, nhằm thực hiện chỉ tiêu kế hoạch của cả một năm, mà trước mắt sẽ là những chỉ tiêu của quý I, vì vậy nhu cầu vốn kinh doanh sẽ gia tăng.

Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng cho biết, nhu cầu vốn của khách hàng cá nhân vay mua nhà, đất trả góp mang tính chất dài hạn cũng gia tăng mạnh sau Tết và đây sẽ là cơ hội để phát triển hoạt động cho vay, vốn dĩ được xem là tiềm năng. Theo ông Ngô Xuân Dũng, VIB chỉ hạn chế cho vay các khoản vay có tính rủi ro cao, thiếu hiệu quả. Các khoản vay phục vụ nhu cầu tiêu dùng thiết yếu của người dân như vay mua nhà, căn hộ, nền đất, sửa chữa nhà cửa vẫn đang được VIB đáp ứng đầy đủ, kịp thời. Mức cho vay phụ thuộc vào nhu cầu, tài sản bảo đảm, nguồn trả nợ và một số diều kiện khác theo quy định của Ngân hàng. Thời gian vay tối đa có thể lên tới 180 tháng.

Song, cái khó nhất của các ngân hàng hiện nay chính là huy động vốn. Còn NHNN cho rằng, lãi suất đưa ra luôn linh hoạt, nhưng chặt chẽ và được xem xét toàn diện. Nếu nâng lãi suất cơ bản sẽ có lợi cho hệ thống ngân hàng, huy động vốn được nhiều hơn, nhưng lại ảnh hưởng đến các cân đối vĩ mô khác. Vì thế, cần phải nhìn toàn cục, nhìn khía cạnh lợi ích này mà không nhìn lợi ích kia thì sẽ không ổn.