Bản tin kinh tế vĩ mô do Ủy ban Kinh tế Quốc hội chủ trì vừa công bố, bày tỏ sự quan ngại của nhiều chuyên gia về tình trạng độc quyền vàng miếng của Ngân hàng Nhà nước kéo dài có thể gây ảnh hưởng tới dự trữ ngoại hối; chênh lệch giá có thể kích thích hoạt động nhập lậu vàng.

Theo các chuyên gia, việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục tổ chức các phiên đấu thầu vàng ngay cả khi thời hạn tất toán cho các ngân hàng thương mại đã qua đặt ra những câu hỏi về nhu cầu thực sự đối với vàng cũng như khả năng duy trì nguồn cung trong trung và dài hạn. “Việc quản lý trị trường vàng vẫn còn chưa đạt được mục tiêu quan trọng do Quốc hội đặt ra là giảm sự chênh lệch giá vàng trong nước và giá vàng quốc tế. Mặc dù NHNN liên tục cung cấp khối lượng vàng quy mô lớn thông qua các phiên đấu thầu nhưng chênh lệch giá vàng vẫn duy trì ở mức đáng kể”, bản tin này nêu rõ. 

Chênh lệch đáng kể giữa giá vàng trong nước và thế giới có thể kích hoạt các hoạt động nhập lậu vàng do giới đầu cơ có thể chuyển hóa vàng nhập lậu sang vàng nữ trang   Theo Bản tin kinh tế vĩ mô

Bên cạnh đó, nếu việc chênh lệch giá này chỉ kéo dài cho đến thời hạn cuối cùng 30.6.2013, theo các chuyên gia có thể hiểu là do nhu cầu vàng rất lớn để các ngân hàng tất toán trạng thái vàng. Tuy nhiên, chênh lệch giá vàng còn ở mức đáng kể cũng như khối lượng vàng tiếp tục được cung ứng với số lượng lớn sau thời điểm này đã gây ra một số quan ngại liên quan tính hiệu quả của việc quản lý. “Chênh lệch đáng kể giữa giá vàng trong nước và thế giới có thể kích hoạt các hoạt động nhập lậu vàng do giới đầu cơ có thể chuyển hóa vàng nhập lậu sang vàng nữ trang trong bối cảnh nhu cầu vàng còn rất lớn, một phần do nền kinh tế còn bất ổn và do vậy vàng vẫn được coi là nơi trú ẩn an toàn để doanh nghiệp hay người dân bảo toàn vốn và cất giữ giá trị”, bản tin nhận định.

Bị “dồn nén” bởi cơ chế hành chính

Đánh giá về chính sách độc quyền vàng, bản tin trên cho rằng, với nhu cầu vàng trên thị trường còn lớn như hiện nay, việc NHNN độc quyền nhập khẩu vàng và cung ứng cho thị trường cũng gây mối quan ngại về việc dự trữ ngoại hối có thể bị ảnh hưởng (do phải sử dụng để nhập khẩu vàng) cùng các hệ lụy.

Đặc biệt, các chuyên gia cũng cho rằng, các chức năng quản lý, giám sát thị trường vàng và trực tiếp kinh doanh vàng vẫn chưa được tách bạch rõ ràng. Việc điều tiết thông qua những áp chế hành chính có thể đạt được những mục tiêu nhất định trong ngắn hạn, song có thể có những hệ lụy trong trung đến dài hạn, nếu chính sách độc quyền còn kéo dài, các nguyên tắc của kinh tế thị trường chưa được tuân thủ đầy đủ, dẫn đến các rủi ro sẽ bị “dồn nén” và tích lũy lại có thể sẽ bùng phát khi vượt qua một ngưỡng nhất định. “Bởi vậy hiệu quả của các chính sách quản lý thị trường vàng hiện nay cần được tiếp tục nghiên cứu và đánh giá kỹ lưỡng hơn để có thể có những điều chỉnh chính sách nếu cần thiết nhằm hướng tới một thị trường vàng hiện đại và hiệu quả, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng bền vững”, các chuyên gia kiến nghị.

Lãi suất vẫn cao, doanh nghiệp khó tiếp cận

Đánh giá về chính sách tiền tệ mà cụ thể trong điều hành lãi suất, theo các chuyên gia xây dựng bản tin, dù có nhiều nỗ lực điều chỉnh, nhưng mặt bằng vẫn còn cao, doanh nghiệp chưa thể tiếp cận vốn ưu đãi. “Cho dù đã tiến hành điều chỉnh 2 lần các loại lãi suất chủ chốt nhưng mặt bằng lãi suất cho vay của nền kinh tế vẫn còn ở mức cao và đa phần cộng đồng doanh nghiệp (đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ) vẫn khó tiếp cận tới tín dụng với lãi suất ưu đãi từ hệ thống ngân hàng thương mại”, các chuyên gia nhận định.

Cũng theo các chuyên gia, tăng trưởng tín dụng thấp trong quý 1/2013 và cả 6 tháng đầu năm 2013 chủ yếu là do những vấn đề liên quan đến nợ xấu làm dòng tín dụng bị kẹt cho dù thanh khoản trong toàn hệ thống khá dồi dào. Ngoài ra, khả năng hấp thụ kém của nền kinh tế bởi sức cầu nội địa của nền kinh tế đã bị thu hẹp đáng kể trong giai đoạn bất ổn kinh tế vĩ mô tăng cao từ những năm trước đó.

Theo Hương Giang - Anh Vũ