Vừa qua tờ The New York Times đã có bài viết chia sẻ quan điểm của nhà kinh tế học N. Gregory Mankiw về đầu tư vàng trong thời điểm hiện tại và bài viết dưới đây xin được đăng lại góc nhìn này của ông.

Nicolas Gregory Mankiw (sinh năm 1958) là nhà kinh tế học nổi tiếng người Mỹ, ông theo trường phái Kinh tế học Keynes mới, và được bình chọn là một trong 20 nhà kinh tế học xuất sắc nhất thế giới hiện nay.

Ông là tác giả của cuốn sách “Kinh tế học vĩ mô” được xuất bản vào năm 1992, và cuốn sách này đã nhanh chóng trở thành giáo trình giảng dạy chính của nhiều trường kinh tế trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Hiện nay, ông đang giảng dạy kinh tế học tại trường Havard.

Một người bạn đã đặt cho tôi câu hỏi như vậy vài tuần trước, sau khi chứng kiến sự biến động của giá vàng trong mấy năm gần đây. Năm 2005, giá vàng ở mức dưới 500 USD/ounce, nhưng đã nhảy lên mức 1.800 USD vào năm 2011, trước khi lùi về 1.300 USD, điều này đã khiến cho bạn tôi rất lúng túng.

Trong đầu tôi lúc đó đã thoáng câu trả lời là “Không”. Giống như hầu hết các nhà kinh tế học mà tôi được biết, tôi không phải là một nhà đầu tư nhanh nhạy với thị trường. Hiện tại, trong danh mục đầu tư của mình, tôi nắm giữ 60% là cổ phiếu, 40% là trái phiếu, hầu hết đều thuộc các quỹ đầu tư chỉ số giá thấp.

Tôi thường dán mắt vào các chương trình quảng cáo trên TV mỗi khi có cảnh các diễn viên tung đồng xu vàng. Theo tôi thì việc giữ vàng có vẻ giống việc bạn đang tích trữ đồ ănvà đạn dược như thể bạn đang đợi đến ngày Khải huyền vậy.

Tuy nhiên tôi cần phải thận trọng khi đem cái suy nghĩ thẳng ruột ngựa đấy để trả lời bạn tôi, người đang mong đợi một đánh giá hợp lý hơn.Tôi biết có một vài nhà đầu tư coi vàng là kênh đầu tư chính của họ.Như Harry Browne, người từng là ứng cử viên tranh cử Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa đã đưa ra quan điểm nên giữ 25% vốn để đầu tư vào vàng. Hay trong báo cáo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ năm 2012 cũng cho biết ông Richard Fisher, chủ tịch Ngân hàng dự trữ liên bang khu vực Dallas đã đầu tư hơn 1 triệu USD vào vàng.

Vì vậy, trước khi trả lời cho câu hỏi của người bạn, tôi đã tìm hiểu một số nghiên cứu mang tính học thuật về việc đầu tư vàng.

Vàng rất hiếm

Hội đồng Vàng Thế giới ước tính tổng khối lượng vàng đã khai thác được là 174.100 tấn, nếu chia đều cho dân số thế giới thì mỗi người sẽ giữ khoảng gần 1 ounce vàng.Warren E. Buffett đã có cách giải thích khá hay về việc khan hiếm vàng, ông tính toán nếu dùng toàn bộ số vàng trên toàn thế giới để làm thành một khối lập phương, thì mỗi cạnh của nó sẽ dài 69 feet (khoảng 21,03 m), khối lập phương này chỉ tương đương với khu vực sân trong của một sân bóng chày.

Mặc dù có kích cỡ nhỏ bé như vậy, nhưng khối lập phương này lại cực kỳ có giá trị. Theo ước tính của Claude B. Erb và Campbell R. Harveytrong báo cáo gần đây của tổ chức nghiên cứu kinh tế phi lợi nhuận lớn nhất Hoa Kỳ, NBRE, thì giá trị của vàng chiếm tới 9% thị trường vốn hóa của cổ phiếu, trái phiếu và vàng trên toàn thế giới. 

Tuy nhiên, phần nhiều vàng trên thế giới lại không nằm trong tay của các nhà đầu tư cá nhân. Hơn một nửa trong số đó là dưới dạng đồ trang sức, và thêm 20% là do các Ngân hàng Trung ương nắm giữ. Điều này có nghĩa là nếu bạn có một danh mục đầu tư có giá trị thị trường, thì vàng sẽ chiếm khoảng 2% trong hoạt động đầu tư đó.

Lợi nhuận thực rất thấp

Xét về lâu dài, giá vàng sẽ tăng nhanh hơn giá trung bình theo chỉ số CPI nhưng không nhiều. Trong một nghiên cứu khác của NBER, hai nhà kinh tế học Robert J. Barro và Sanjay P. Misra chỉ ra rằng từ năm 1836 đến năm 2011, lợi nhuận của vàng theo cách tính hiệu chỉnh lạm phát trung bình hàng năm là 1,1%. Ngược lại, họ cũng ước tính lợi nhuận trong dài hạn ở mức 1,0 % đối với tín phiếu kho bạc, 2,9% đối với trái phiếu dài hạn và 7,4% đối với cổ phiếu.

Erb và Harvey đã đưa ra cách tính lợi nhuận của vàng trong dài hạn khá mới lạ, họ so sánh lương mà vị Hoàng đế La Mã Augustus trả cho binh lính tính theo đơn vị vàng với lương của các sỹ quan quân đội hiện nay.

Họ đã có kết quả khá ấn tượng về sự thay đổi qua 2.000 năm, thu nhập hàng năm tính theo đơn vị vàng của một người lính cộng với một chỉ huy La Mã cổ đại là 40,9 ounce, và thu nhập hàng năm của một binh nhì cộng với một sỹ quan chỉ huy quân đội Hoa Kỳ hiện nay đang ở mức 38,9 ounce.

Tính toán theo cách lương trả cho người lính chắc chắn là một phương pháp có nhiều hạn chế, nhưng sự so sánh này đã ủng hộ cho quan điểmrằng nhìn chung giá vàng có cùng nhịp thay đổi với tiền lương, mà dựa vào sự tăng trưởng về năng suất,luôn tiến trước một bước so với lạm phát giá cả.

Giá vàng luôn biến động

Vàng có lẽ đạt mức lợi nhuận trung bình gần với tín phiếu kho bạc, nhưng về độ biến động thì lại gần hơn với giá cổ phiếu trên sàn chứng khoán.

Điều này đặc biệt đúng kể từ khi Tổng thống Nixon từ bỏ bản vị vàng. Nhà nghiên cứu Barro và Misra cho biết, từ năm 1975 mức độ biến động của lợi nhuận thu được từ vàng được đo bằng độ lệch chuẩn, đã lớn hơn 50% độ biến động của giá cổ phiếu.

Vì vàng thuộc loại tài sản nhỏ với lợi nhuận ít ỏi và độ biến động cao, một nhà đầu tư có thể vì thế mà hoàn toàn không để ý đến chúng. Nhưng đừng vội, thực tế sau đây có thể xoay chuyển tình thế.

Vàng mang đến sự khác biệt

Yếu tố rất quan trọng của một danh mục đầu tư đó là sự đa dạng, và đó là điều khiến cho vàng thực sự trở nên hấp dẫn, bởi vì giá vàng có độ không tương quan đối với giá cổ phiếu và trái phiếu. Mặc cho sự biến động về giá, nếu vàng có trong danh mục đầu tư sẽ có thể giảm thiểu độ rủi ro.

Vậy thì nên đầu tư bao nhiêu vào vàng? Rất khó có câu trả lời chính xác, bởi vì mỗi một danh mục đầu tư tối ưu đều rất nhạy cảm vớilợi nhuận kỳ vọng trên các tài sản thay thế khác, mà lợi nhuận kỳ vọng đó cũng khó có thể tính toán một cách chính xác, kể cả với bao nhiêu dữ liệu đi chăng nữa. Do đó không có gì ngạc nhiên nếu mỗi nhà phân tích tài chính sẽ đưa ra một kết luận khác nhau.

Cuối cùng thì tôi cũng đã bỏ được sự ác cảm của mình với việc nắm giữ vàng. Một mảnh nhỏ kim loại, chiếm tỷ trọng 2% trong danh mục đầu tư trên thế giới, giờ đây đã trở thành một phần trong chiến lược đầu tư dài hạn của tôi. Và với một vài quỹ giao dịch vàng hiện có, đầu tư vào vàng đang rất dễ dàng và có thể thực hiện với mức giá thấp.

Đỗ Ngọc Hòa