Khi người dân tin tưởng vào các chính sách điều hành công khai, minh bạch thì thị trường vàng sẽ phát triển ổn định.

Hiện nay, ở các nước phát triển người dân rất ít giữ vàng bởi tính thanh khoản không cao, thủ tục giao dịch phức tạp, chỉ có các nhà đầu tư chuyên nghiệp giao dịch với khối lượng lớn. Còn ở Việt Nam, theo quy định pháp luật hiện hành, việc kinh doanh vàng khá thuận lợi, chỉ trừ hoạt động xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng là chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước.

Các hoạt động mua bán, sản xuất gia công vàng trang sức là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng không cần cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Muốn kinh doanh, tổ chức, cá nhân chỉ cần đăng ký tại sở kế hoạch và đầu tư.

Trong khi thị trường vàng thế giới phát triển ngày càng chuyên nghiệp, mở rộng các hình thức kinh doanh như vàng vật chất, quỹ kinh doanh vàng (ETFs), đầu tư qua tài khoản, sản phẩm phái sinh vàng, cổ phiếu của các công ty khai thác vàng... thì ở Việt Nam trào lưu kinh doanh vàng chỉ mới bắt đầu từ năm 2008. Các giao dịch vàng trên thị trường trong nước chủ yếu là mua - bán vàng vật chất và huy động dưới hình thức giấy tờ có giá, cho vay vàng chế tác, kinh doanh trang sức. Việt Nam là thị trường vàng nhập khẩu tuy nhỏ nhưng giá thường cao hơn giá vàng thế giới.

Thực tế cho thấy mỗi khi đồng nội tệ mất giá, người ta lại nghĩ đến việc nắm giữ vàng. Trong mấy tháng đầu năm 2011, tình hình lạm phát leo thang, đồng tiền mất giá, người dân càng có động lực mua vàng để bảo toàn tài sản. Cùng với đó là xu hướng giá vàng thế giới tăng, thị trường chứng khoán trầm lắng, thị trường bất động sản nhiều rủi ro nên người dân càng xem vàng như một kênh đầu tư vừa hấp dẫn, vừa an toàn khiến cho thị trường vàng sôi động hơn.

Nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, một số ý kiến đã đề nghị cấm việc mua bán vàng miếng. Tuy nhiên, có thể dự báo thị trường vàng sẽ không vì thế mà dừng lại, Nhà nước không thể kiểm soát hết được và giao dịch sẽ vẫn diễn ra theo quy luật cung - cầu.

Việc Chính phủ đang định hướng tập trung giao dịch vàng miếng ở một số ngân hàng thương mại trong khi cơ chế quản lý thị trường vàng chưa hoàn chỉnh sẽ là dư địa cho thị trường không chính thức phát triển. Ở nhiều nước phát triển, khi thị trường vàng biến động, nhà nước thường có những quyết định kịp thời để kiểm soát ngay lập tức như bơm tiền từ ngân hàng trung ương để mua vàng, nhưng đối với Việt Nam điều này rất khó.

Việc tiếp tục điều hành nền kinh tế theo cơ chế xin - cho như cấp phép nhập khẩu vàng cho từng trường hợp cụ thể nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, ngăn chảy máu ngoại tệ không còn phù hợp trong tình hình hiện nay. Cách quản lý này không những không hạn chế được chảy máu ngoại tệ mà còn kích thích nhập lậu và đầu cơ vàng. Thay vào đó, Nhà nước nên sử dụng các chính sách về thuế đánh vào giới đầu cơ vàng. Nếu thuế cao thì lợi nhuận ít, thị trường sẽ tự điều chỉnh và trở nên minh bạch hơn.

Mặt khác, Nhà nước cần nghiên cứu ban hành đồng bộ các chính sách để dần đưa thị trường vào hoạt động có tổ chức, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời cho thị trường, tôn trọng quyền sở hữu vàng hợp pháp của người dân. Các quy định hiện hành về kinh doanh vàng (Nghị định 174/1999, Nghị định 63/3003) đến nay đã không còn phù hợp. Chính phủ đã giao cho Ngân hàng Nhà nước soạn thảo nghị định về kinh doanh vàng từ năm 2009 và dự kiến sẽ được ban hành trong quí 2-2011.

Rất tiếc là cho đến nay vẫn chưa có một dự thảo nào được đưa ra lấy ý kiến dư luận. Hy vọng trong thời gian tới các cơ quan quản lý sẽ thúc đẩy việc xây dựng thể chế thị trường hơn là ra những quyết định ngắn hạn kiểu như cấm kinh vàng miếng. Khi người dân tin tưởng vào các chính sách điều hành công khai, minh bạch của Nhà nước thì thị trường vàng sẽ phát triển ổn định. Còn về lâu dài, thị trường vàng, và cả thị trường tiền tệ, chỉ ổn định nếu chúng ta kiểm soát được lạm phát, làm cho người dân tin tưởng vào giá trị đồng nội tệ.