500 tấn vàng, theo ước tính, trong dân ở dạng của để dành, do lãi suất ngân hàng cực kỳ thấp, còn doanh nghiệp xuất vàng miếng phải xin phép. Nhưng trong nửa đầu tháng 5, kim ngạch xuất khẩu nhóm đá quý và kim loại quý tăng vọt lên trên 500 triệu USD.

Số liệu do tổng cục Thống kê công bố, xuất khẩu trong tháng 5 của nhóm đá quý, và kim loại quý lên đến 800 triệu USD, chiếm 90% tổng kim ngạch xuất khẩu từ đầu năm đến nay.

Trong đó, theo số liệu của tổng cục Hải quan, chỉ 15 ngày đầu tháng 5 kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng đá quý, kim loại quý đã đạt hơn 517 triệu USD, lũy kế từ đầu năm là 623,7 triệu USD.

Kim ngạch xuất khẩu bốn tháng nhóm đá quý và kim loại quý là 77 triệu USD. Đột biến trong xuất khẩu nhóm này diễn ra sau khi giá vàng tăng đột biến. Giới kinh doanh ước tính có khoảng 20 tấn vàng được xuất khẩu trong tháng qua.

Thu lãi nhanh

Theo nguồn tin từ giới kinh doanh vàng, các đơn vị tham gia xuất khẩu nhiều nhất trong tháng 5 thuộc về tám doanh nghiệp bao gồm các công ty chuyên kinh doanh vàng bạc đá quý trang sức và các công ty kinh doanh nữ trang thuộc ngân hàng.

Hiện nay trong giấy phép đăng ký kinh doanh của tất cả các ngân hàng không có hoạt động xuất vàng. Nhưng các công ty kim hoàn trực thuộc hoặc liên doanh của các ngân hàng có chức năng xuất khẩu vàng nữ trang như ngân hàng ACB có công ty cổ phần Sài Gòn kim hoàn ACB - SJC, Sacombank có công ty vàng bạc đá quý Sacombank, Agribank có công ty vàng bạc đá quý Agribank…

Phụ trợ cho các doanh nghiệp xuất khẩu, có hơn 20 đơn vị có đội ngũ thợ sản xuất và chế tác nữ trang cùng các đầu mối buôn bán sỉ vàng và bộ phận mua bán kinh doanh vàng của các ngân hàng.

Từ ngày 1 - 25/5, giá vàng trong nước thường thấp hơn thế giới trong khoảng 350.000 - 450.000 đồng/lượng. Với tỷ giá 19.000 đồng/USD, mỗi tấn vàng xuất khẩu sau khi trừ chi phí các loại doanh nghiệp còn lãi khoảng 130.000 - 150.000 USD.

Một giám đốc phụ trách kinh doanh vàng của một ngân hàng tại TPHCM nhìn nhận: “Đây là khoản lợi nhuận lý tưởng trong thời gian ngắn, nên các đơn vị nào thấy có thể tham gia vào đều không đứng ngoài cuộc”.

Nữ trang gì?

Theo quy định, các doanh nghiệp chỉ được phép xuất khẩu vàng dưới dạng trang sức hoặc hàng thủ công mỹ nghệ. Các đơn vị từng được cấp phép xuất khẩu vàng tự động cho hay, từ cuối năm 2009 đến nay, ngân hàng Nhà nước, cơ quan quản lý xuất khẩu vàng, đã bỏ chế độ cấp phép tự động.

Ông Trương Công Nhơn, phó tổng giám đốc SJC cho biết: “Cho đến thời điểm này, ngân hàng Nhà nước chưa cho phép các doanh nghiệp hay ngân hàng được tự động xuất khẩu vàng nguyên liệu. Theo quy định, doanh nghiệp chỉ được xuất khẩu vàng trang sức”.

Trong vòng chưa đầy một tháng, trên 500 triệu USD vàng xuất khẩu, có thể chủ yếu dưới dạng nữ trang hoặc thủ công mỹ nghệ. Hiện nay số công ty sản xuất và chế tác trang sức có đội ngũ nhân công và máy móc công nghệ hiện đại để sản xuất trang sức cho các hãng nước ngoài chỉ đếm trên đầu ngón tay như PNJ, SJC, Prima Gold...

Đơn vị có xưởng sản xuất lớn nhất Việt Nam hiện nay là PNJ thì năng lực xuất khẩu trang sức cả năm 2009 đạt 16 triệu USD. Đại diện SJC xác nhận từ đầu năm đến nay mới sản xuất hơn 100kg trang sức vàng để xuất khẩu.

Theo một lãnh đạo phụ trách lĩnh vực vàng của một ngân hàng, nữ trang thì không ai quy định hình dáng như thế nào, nên những công ty này có thể tự gia công vàng nữ trang dưới một hình dạng nhất định nào đó, đăng ký đúng chất lượng thì được hải quan chấp nhận.

Một trưởng phòng kinh doanh vàng của một doanh nghiệp tại TP.HCM tiết lộ: “Gọi là trang sức, hầu hết các sản phẩm đều là dạng vòng tròn rất đơn giản. Có nơi đổ những khối vàng 1kg, khoét trũng ở giữa trông giống gạt tàn thuốc lá. Có nơi dùng luôn miếng vàng đục một lỗ ở giữa gọi là mề đay…”

Vị này nhìn nhận, số hàng này khi xuất ra nước ngoài sẽ được đúc lại thành vàng thỏi. Nhà nhập khẩu chỉ quan trọng tuổi vàng, thì hầu hết các doanh nghiệp đều mua vàng chuẩn của SJC, AAA hoặc PNJ, nên khi đưa vào kiểm nghiệm không có lô hàng nào bị chê cả.

Lượng vàng xuất khẩu trong tháng 5 làm thay đổi cán cân thương mại, giúp nhập siêu trong tháng 5 giảm. Nếu loại trừ kim ngạch xuất khẩu vàng, nhập siêu tháng 5 ước 1,5 tỉ USD, cao nhất kể từ đầu năm tới nay.

Năm 2009, ngân hàng Nhà nước cấp quota cho doanh nghiệp xuất khẩu vàng nguyên liệu. Chỉ trong năm tháng đầu 2009, tổng số lượng vàng xuất của Việt Nam đạt 2,6 tỉ USD.