Ngày 25.5, giá vàng thế giới lại tăng sau bốn ngày liên tục giảm. Thị trường trong nước một lần nữa ít phản ứng: mua bán chậm. Đặc biệt đây là hiện tượng lặp đi lặp lại, sau khi các sàn vàng đóng cửa.

Đầu giờ sáng giá vàng mua vào và bán ra ở các tiệm xoay quanh mức 27,45 – 27,52 triệu đồng/lượng, đến buổi chiều giá nhích lên 27,52 – 27,58 triệu đồng/lượng. Các quan sát của nhiều giới đều cho rằng hoạt động mua bán trên thị trường rất chậm.

Mất đất đầu tư

Bà Võ Thị Ngọc Lan, phụ trách kinh doanh vàng của ngân hàng Nam Á nói: “Việc đóng cửa các sàn vàng, đóng các tài khoản kinh doanh vàng ở nước ngoài đã làm cho các nhà đầu tư không còn mạnh dạn lướt sóng vàng mỗi khi có biến động giá.” Bởi hiện nay, không còn công cụ vàng tài khoản, trong khi vàng vật chất không liên thông với thế giới, giá thay đổi chậm, nhà đầu tư rất khó lướt sóng.

Ở thời điểm năm 2009, thị trường còn khoảng 20 sàn giao dịch vàng. Riêng các sàn lớn như của ACB, Sacombank, những khi giá vàng biến động có lúc lượng giao dịch trên tài khoản đến 300.000 lượng/ngày, kéo theo vàng vật chất mua bán lên hàng chục ngàn lượng/ ngày do các sàn vàng phải mua bán đối ứng tài khoản.

Khi có quyết định đóng cửa sàn vàng vào ngày 30.3.2010, thì các giao dịch vàng trên sàn giảm dần. Và hoạt động mua bán vàng vật chất đã giảm theo. Mặc dù quyết định trên được gia hạn đến 30.6.2010, nhưng hầu hết các sàn lớn mà chúng tôi tiếp xúc đều cho biết đã hoàn tất việc đóng tài khoản và không còn tham gia mua bán vàng vật chất để cân đối tài khoản nữa. Điều này giải thích tại sao các tiệm vàng lớn cho biết, vắng bóng những khách hàng mua khối lượng lớn (cỡ ngàn lượng), ngay cả khi gần đây giá vàng trong nước rẻ hơn thế giới gần nửa triệu đồng mỗi lượng kéo dài suốt cả tháng.

Cũng theo bà Lan, sức mua bán trên thị trường vàng từ đầu năm đến nay đã giảm mạnh, chỉ bằng 10 – 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Một kênh đầu tư khác của vàng là gửi tiết kiệm vàng cũng không còn hấp dẫn, khi mà các doanh nghiệp ngại vay vàng, ngân hàng ngừng huy động hoặc giảm lãi suất huy động vàng xuống gần bằng 0. Hiện tại nếu gửi vàng ở ngân hàng Eximbank thì lãi suất chỉ còn 0,05%/năm – thấp hơn lãi suất tiết kiệm tiền đồng tới… 230 lần!

Còn “cửa” để dành

Trên kênh giao dịch thanh toán, các sàn giao dịch địa ốc lớn cho biết có sự chuyển dịch từ thanh toán bằng vàng sang thanh toán bằng tiền đồng.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vàng vẫn là một phương tiện “tích cốc phòng cơ” của một bộ phận người dân, bên cạnh ngoại tệ mạnh, nhà đất.

Hiện tại, không ai có thể xác định chính xác lượng vàng để dành trong dân là bao nhiêu. Nhưng theo số liệu của hội đồng Vàng thế giới, chỉ trong năm năm trở lại đây, mỗi năm thị trường Việt Nam nhập 63 – 73 tấn vàng. Trong đó khoảng 30% được dùng trong sản xuất và xuất khẩu trang sức, phần còn lại hầu hết được dập thành vàng miếng (còn gọi vàng tiền tệ) phục vụ nhu cầu cất trữ và thanh toán (nhà đất).

Ông Huỳnh Trung Khánh, phó chủ tịch hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết: “Nếu chỉ tính theo số lượng vàng Việt Nam đã nhập từ lúc Việt Nam cho nhập khẩu vàng – trước năm 2000, trừ đi số xuất khẩu, lượng vàng tích trữ trong dân lên đến hơn 500 tấn, trị giá hơn 20 tỉ đôla”.

Còn theo ước tính của một công ty kinh doanh vàng lớn tại TP.HCM, con số sẽ lớn hơn bởi còn nguồn nhập không chính thức, và số vàng còn lại từ trước 1975.

Để đồng vốn sinh lợi?

Đến thời điểm này, có thể khẳng định việc Nhà nước đóng cửa sàn vàng có tác dụng tích cực, góp phần ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối. Tuy nhiên, việc hàng trăm tấn vàng, trị giá hàng chục tỉ USD nằm im trong dân, theo đánh giá của các chuyên gia, là lãng phí một nguồn tài lực của đất nước.

Trước khi Nhà nước quyết định đóng cửa sàn vàng, nhiều ý kiến cho rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời, khi Nhà nước chưa xây dựng được các công cụ quản lý hiệu quả.

Người dân sẽ gửi vàng vào ngân hàng khi có lãi. Nhưng các ngân hàng thì chỉ có thể huy động vàng khi có đầu ra. Ngân hàng Nhà nước cũng có thể huy động trái phiếu bằng vàng và bán vàng để đầu tư vào nền kinh tế, rồi mua vàng vào thời điểm thuận lợi để khi đáo hạn có vàng trả lại cho dân...

Muốn làm được những điều trên, cần có công cụ chính sách. Trái bóng đang trong chân Nhà nước.