Cuối năm, các ngân hàng thương mại (NHTM) đồng loạt chạy nước rút trong việc tăng vốn điều lệ bằng phát hành cổ phiếu (CP) cho cổ đông hiện hữu. Tuy nhiên, thời điểm này xoay vốn để thực hiện quyền mua CP là vấn đề “đau đầu” của nhiều cổ đông trong điều kiện tín dụng ngân hàng hẹp lại.

Xoay vốn từ cổ đông

Từ đầu tháng 11 đến nay, hàng loạt NHTMCP công bố phát hành CP cho cổ đông hiện hữu, hạn chót nộp tiền đến 31/12/2009, trong đó có không ít ngân hàng chia quyền được mua cho cổ đông hiện hữu với tỷ lệ khá lớn.

VietNam TinNghia Bank phát hành đến 226,4 triệu CP để tăng vốn từ 1.133 tỷ đồng lên 3.399 tỷ đồng, thời hạn nộp tiền là 26/11, cổ đông có 1 CP được quyền mua thêm 2 CP mới. VietABank phát hành 27 triệu CP để tăng vốn lên 1.631 tỷ đồng với tỷ lệ bán cho cổ đông hiện hữu là 5:1, thời hạn nộp tiền đến 1/12. MaritimeBank phát hành 76 triệu CP. SHB phát hành 150 triệu CP tăng vốn lên 3.500 tỷ đồng cho cổ đông hiện hữu, cán bộ công nhân viên và đối tác tiềm năng. TrustBank cũng đang chuẩn bị phát hành CP để tăng vốn điều lệ từ 1.500 tỷ đồng lên 2.000 tỷ đồng vào cuối năm nay.

Ông Hoàng Văn Toàn, Chủ tịch HĐQT TrustBank, phân tích: “Ngoài việc đáp ứng lộ trình tăng vốn theo Nghị định 141 của Chính phủ, việc tăng vốn thời điểm này có ý nghĩa rất quan trọng, giúp các ngân hàng nhỏ có thể đầu tư công nghệ, mở rộng mạng lưới và nâng cao chất lượng dịch vụ. Trong bối cảnh cuối năm công tác huy động vốn khó khăn, tốc độ tăng trưởng huy động của các ngân hàng đang chậm lại, có được nguồn vốn dài hạn từ cổ đông giúp ngân hàng vững mạnh về tài chính, tăng cường thanh khoản và cân đối các tỷ lệ an toàn vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước”.

Tuy nhiên, thời điểm cuối năm nguồn khả năng trên thị trường đang căng thẳng, việc xoay vốn từ cổ đông không đơn giản. Để thành công, TrustBank phải tích cực vận động các cổ đông lớn hạn chế đầu tư các lĩnh vực khác, dồn lực tài chính cho đợt tăng vốn của ngân hàng.

Thực tế, ngoại trừ những ngân hàng lớn, thành công của đợt tăng vốn ở các ngân hàng quy mô nhỏ đều trông chờ chủ yếu vào các cổ đông lớn, cổ đông pháp nhân. Nhưng không ít cổ đông lớn của một ngân hàng này lại là cổ đông một ngân hàng khác. Trong khi thời điểm này, ngân hàng nào cũng phòng thủ vốn nhằm tăng thanh khoản cuối năm nên việc đổ vốn vào kênh đầu tư tài chính là vấn đề các ngân hàng phải cân nhắc, tính toán.


Room rộng nhưng cửa hẹp

Không ít ngân hàng đã thay đổi mức vốn điều lệ theo hướng tăng lên khá cao, đồng nghĩa với room cho vay cầm cố kinh doanh chứng khoán (20%/vốn điều lệ) ở các ngân hàng sẽ rộng ra. Nhưng thực tế tại thời điểm này, các ngân hàng đang khép dần với lĩnh vực tín dụng này, mặc dù room cho vay cầm cố chứng khoán còn rộng nhưng vẫn quyết định tạm ngưng cho vay.

Được biết, ABBank, Eximbank, VietABank, Techcombank, DongABank... đang tạm ngưng cho vay cầm cố chứng khoán. Sau khi mua 11% CP của công ty chứng khoán Đại Việt, TrustBank có kế hoạch dành 100 tỷ đồng để hỗ trợ nhà đầu tư mở tài khoản tại Đại Việt thông qua hình thức cầm cố, thanh toán, nhưng hiện nay TrustBank cũng đã hạn chế với lĩnh vực này.

Ngân hàng đã gần hết hạn mức tăng trưởng tín dụng trong năm, nên sẽ phải ưu tiên tỷ lệ vốn hạn hẹp còn lại cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh cuối năm của các doanh nghiệp. Không thể đổ vốn lãi suất cao vào các lĩnh vực có mức độ rủi ro cao, các NHTM buộc sẽ phải hạn chế cho vay. Tuy nhiên, cũng có ngân hàng vẫn đẩy vốn vào lĩnh vực chứng khoán dưới hình thức khác. Thay vì cho khách hàng cầm cố chứng khoán vay vốn mua chứng khoán khác, các ngân hàng chỉ đồng ý cho vay với điều kiện khách hàng phải thế chấp bằng bất động sản. Tại Eximbank, khách hàng vay thế chấp bất động sản vay mua cổ phần nhưng nguồn trả nợ từ tiền lương sẽ được cho vay với lãi suất 13,8%/năm và thời hạn vay không quá 1,5 năm.

Có thể thấy với hình thức cho vay này, mục đích sử dụng vốn của khách hàng là kinh doanh, đầu tư chứng khoán nhưng ngân hàng có thể xếp vào lĩnh vực cho vay tiêu dùng, bởi trong cho vay tiêu dùng từ trước đến nay khách hàng đủ điều kiện trả nợ thì không cần chứng minh mục đích sử dụng vốn.

Tuy nhiên, theo một chuyên gia ngân hàng, dư nợ tín dụng kinh doanh chứng khoán bằng thế chấp bất động sản sẽ không đáng kể trong điều kiện tín dụng tiêu dùng cũng đang được siết lại.