Đó là chia sẻ của ông Vũ Bằng - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) tại Hội thảo về phát triển thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam do Viện Chiến lược & Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Trường Đại học Tài chính Marketting tổ chức.

Khó khăn từ việc ra Nghị định đến thực thi

Ông Vũ Bằng cho biết, thời gian vừa qua đã có nhiều công trình nghiên cứu về thị trường chứng khoán phái sinh. Cuối năm 2012, Ủy ban Chứng khoán đã trình Chính phủ Nghị định về thị trường chứng khoán phái sinh. Tuy nhiên, Ủy ban Chứng khoán xin lùi thời gian trình Thủ tướng Chính phủ vào cuối năm nay do một số vấn đề phát sinh.

Nghị định này đã hoàn thành lấy ý kiến và đang hoàn tất nội dung. Việc triển khai thị trường chứng khoán cao hơn thị trường cơ sở còn gặp nhiều khó khăn vì từ công đoạn nghiên cứu đến việc thực hiện còn bỡ ngỡ.

Ông Vũ Bằng nhấn mạnh, thị trường chứng khoán cơ sở ra đời không phải là sẽ có ngay thị trường chứng khoán phái sinh. Ví dụ, Hàn Quốc mới có Sở Giao dịch Chứng khoán đầu tiên vào năm 1956 thì đến năm 1996, nước này mới có thị trường chứng khoán phái sinh. Đài Loan năm 1997 có thị trường chứng khoán phái sinh; Malaysia đến 1995 mới có thị trường chứng khoán phái sinh đầu tiên.

Cũng theo ông Vũ Bằng, xây dựng thị trường chứng khoán phái sinh có hai lựa chọn là xây dựng cơ sở vật chất độc lập hay dựa vào cơ sở vật chất của Sở Giao dịch Chứng khoán hiện nay. Thông thường các nước đều tận dụng cơ sở vật chất của Sở Giao dịch để thực hiện nhanh chóng hơn.

Tuy nhiên, việc xây dựng thị trường chứng khoán phái sinh gặp khó khăn ở hàng loạt các vấn đề như việc tuân thủ luật pháp, đào tạo nhân lực, hệ thống giao dịch, khả năng quản lý.....

Về vấn đề triển khai hệ thống giao dịch, các Sở đã nâng cấp và cải tiến công nghệ; Sở cũng đã ký hợp đồng với gói thầu 04 với Hàn Quốc và dự kiến đến năm 2015 sẽ đưa vào vận hành hệ thống này.

Với vấn đề pháp lý, ông Bằng cho biết việc xây dựng dự thảo Nghị định này gặp nhiều khó khăn, vướng mắc vì hiểu biết hạn chế, tuy nhiên nghị định về thị trường chứng khoán hiện nay có điều kiện để vận hành và phát triển thị trường chứng khoán phái sinh.

Tuy nhiên, vấn đề ông Bằng lo lắng nhất lại là trình độ quản lý: "Nếu không quản lý được thì có rủi ro cao, việc này dẫn tới sự đổ vỡ”, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhấn mạnh."

Mục tiêu phát triển lâu dài và doanh số cao

Thị trường chứng khoán phái sinh dựa trên một thị trường chứng khoán phát triển, có thanh khoản cao, hệ thống luật pháp ổn định và đặc biệt sự tuân thủ về quản trị rủi ro của các tổ chức tham gia thị trường tương đối tốt thì mới có sản phẩm mới.

Thị trường chứng khoán phái sinh cần sự chuẩn bị 3 - 4 năm và sau khi mở phiên giao dịch đầu tiên, cần 7 năm sau thì thị trường mới thật sự phát triển. Tại các nước, thị trường chứng khoán phái sinh tuy ra đời muộn nhưng doanh số rất "khủng". Đài Loan, doanh số Future market gấp đôi thị trường sơ cấp; ở Châu Âu doanh số này gấp 4 lần. Như vây, thị trường chứng khoán phái sinh là mảnh đất tiềm năng để phát triển.

Đối với hàng hóa trên thị trường, có thể lựa chọn các future option đối với chứng khoán hay mở rộng ra đến các hàng hóa khác như như vàng, lãi suất, ngoại tệ. Các nước trên thế giới, thị trường phái sinh hàng hóa như vàng, ngoại tệ, lãi suất có xu hướng sát nhập về Sở Giao dịch Chứng khoán vì đây thực chất là sản phẩm tài chính. Theo đó, thị trường chứng khoán phái sinh muốn phát triển lâu dài và có quy mô, cần phải có cái nhìn từ cổ phiếu, trái phiếu đến các hàng hóa khác.

Theo Vương Nguyễn