Tại hội thảo “Chính sách tiền tệ 2012 và những tác động đến TTCK Việt Nam” do CTCK FPTS tổ chức, TS Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng TTCK năm nay nhiều khả năng là đi lên, nhưng ngay từ đầu ông cũng thừa nhận rằng bản thân ông không phải là người chơi chứng khoán.

Theo ông Thành, TTCK năm 2012 rất thú vị vì nó có nhiều cơ hội nhưng cũng đầy cạm bẫy. Thú vị ở chỗ TTCK Việt Nam phụ thuộc vào 4 điều, thứ nhất là cải tổ TTCK (đề án tái cấu trúc TTCK, cải tổ hai sàn..), thứ hai là vĩ mô (kinh tế thế giới còn méo mó và bất định, vĩ mô trong nước còn rất nhiều cạm bẫy), thứ ba là hàng hóa và M&A (từ đầu năm đến giờ M&A đã lên đến 1,5 tỷ USD, chưa bao giờ NĐT nhỏ lẻ lờ mở nhìn thấy “cá mập” như bây giờ, hàng hóa sẽ tốt dần lên qua việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước…), thứ tư là lòng tin NĐT (NĐT đã đầu tư ròng trên TTCK, bên cạnh dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là NĐT Nhật Bản tăng mạnh, và dòng vốn từ đầu tư tư nhân).

Ông Thành cho rằng tính hẫp dẫn của thị trường ở chỗ, càng trong quá trình quá độ chuyển sang ổn định thì càng có nhiều méo mó, mà méo mó thì mới “ăn dầy” được.

Dấu hiệu của đình đốn sản xuất

Đánh giá tình hình kinh tế trong nước, ông Thành cho rằng kinh tế năm 2012 có 2 vấn đề cơ bản.

Dấu hiệu tích cực:

- Cán cân thanh toán dương, năm 2012 dự báo thặng dư 2 tỷ USD

- Dự trữ ngoại tệ theo đánh giá của IMF vào cuối năm 2011 khoảng 15-16 tỷ USD, Thống đốc NHNN cho biết trong 3 tháng đầu năm dự trữ ngoại tệ tăng 30% nên dự trữ ngoại tệ VN tại thời điểm này khoảng trên dưới 20 tỷ đô, xấp xỉ 11 tuần nhập khẩu, tăng rất mạnh so với thời điểm trước.

- Lạm phát giảm, tháng 3 là 14% (yoy), tháng 4 ông Thành dự đoán lạm phát (yoy) dưới 13% và tính theo tháng khoảng 1,3% - kể cả việc tăng giá dầu - trừ trường hợp giá điện tăng quá mạnh.

Rủi ro vĩ mô nằm ở 3 vấn đề:

Lạm phát có 2 nhóm, một nhóm cho rằng “kiểu gì” Việt Nam cũng dưới 10% năm nay, IMF dự báo lạm phát cuối năm 2012 của Việt Nam ở mức 9,5%, tính theo năm (yoY) là khoảng 12,5%, đó là tính cả việc tăng giá dầu.

Theo ông Thành, giá điện sẽ tăng không quá 2 lần trong năm nay và tăng không quá 10%, theo một mô hình đang nghiên cứu, ông Thành cho rằng nếu giá dầu tăng 10% và giá điện tăng 5% sẽ không làm lạm phát của Việt Nam tăng quá 2,5% trong năm nay, và với dự đoán lạm phát khoảng 8,5%, cộng với dư địa tăng giá điện thì lạm phát năm 2012 vẫn sẽ quanh mức 10%.

Việc dự đoán lạm phát quyết định chúng ta sẽ nới lỏng và nới lỏng đến mức nào.

Nhóm thứ 2 cho rằng chúng ta có khả năng đạt được dưới 10% kể cả giá điện tăng sắp tới nhưng rủi ro cao, nếu Trung Đông xung đột giá dầu lên 150-170 USD/thúng, hoặc giá điện, tăng lương, chi phí tăng mạnh…Riêng phí, theo ông Thành nhiều khả năng trong ngắn hạn Chính phủ sẽ có quyết định theo hướng thận trọng quản lý phí, vì nếu không sẽ làm tăng kỳ vọng lạm phát lên.

Tài chính ngân hàng bao gồm thanh khoản và nợ xấu, NHNN nói thanh khoản của hệ thống ngân hàng đã tốt hơn trước, có 9 ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản nhưng đã chịu sự giám sát chặt chẽ của NHNN. Nợ xấu cuối năm 2011 ở mức 3,2-3,3%, 3 tháng đầu năm tăng lên khoảng 3,6% nhưng con số của thanh tra cao hơn, nợ xấu chưa dễ xử.

Rủi ro nhất là việc đánh giá độ trì trệ của hoạt động kinh tế VN như thế nào, các tổ chức quốc tế cho rằng Việt Nam có thể nhẫn nại thêm một thời gian nữa. Lí do là xuất khẩu 3 tháng trên 20%, chỉ số công nghiệp tăng trên 4%, dịch vụ tăng trên 5%...Nhưng thực tế nếu nhìn vào tiếng kêu gào thảm thiết của Doanh nghiệp với 79.000 DN đóng cửa, riêng TPHCM 10.000 doanh nghiệp và Hà Nội hàng trăm doanh nghiệp phá sản trong dịp Tết là việc chưa từng có.

“Thực sự kinh tế Việt Nam rơi vào đình đốn”, ông Thành nhận xét. Đình đốn thể hiện ở chỗ, sức mua của người dân giảm rất mạnh, không chỉ 1,2 tháng mà kéo dài 6 tháng nay, tốc độ tăng tiêu dùng thực chỉ có 4%/tháng, đây là mức tăng thấp nhất trong rất nhiều năm qua. Đầu tư tư nhân giảm mạnh, nhập khẩu giảm mạnh chủ yếu là hàng trung gian để sản xuất, xăng dầu giảm 20% , tồn kho tăng mạnh, con số quan trọng nhất là tăng trưởng 4% trong đó công nghiệp chế biến tăng 9%, xây dựng giảm trên 3%. Với các nước phát triển tăng trưởng âm 2 quý liền được coi là đình đốn nhưng với các nước đang phát triển tăng trưởng dưới 4% kéo dài được coi là đình đốn.

Như vậy để thấy rằng rủi ro vĩ mô vẫn còn.

Để giải quyết vấn đề này hoặc để thị trường tự điều chỉnh, hoặc phải tác động đến thị trường. Theo ông Thành, năm nay là năm chính sách nghệ thuật của hai Bộ trưởng Bộ Tài Chính và Thống đốc NHNN.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã tuyên bố nếu không có cú sốc thì mỗi tháng lãi suất giảm 1 điểm phần trăm, cuối năm xuống 10%. Theo ông Thành, điều này chứng minh rằng NHNN vẫn hết sức thận trọng với rủi ro vĩ mô nhưng với phát ngôn này, ông Bình đã khiến người gửi tiền chuyển từ kỳ hạn ngắn sang kỳ hạn dài hơn, và rủi ro thanh khoản của các NHTM cũng phần nào giảm bớt.

Nhưng “chắc chắn lãi suất sẽ hạ”, ông Thành nhận định. Theo ông, nếu không có gì thay đổi, không quá 15/5, vấn đề thanh khoản sẽ được giải quyết về cơ bản, và khả năng giảm lãi suất xuống 10% sẽ cao hơn rất nhiều, nếu điều kiện tốt hơn có thể còn giảm mạnh hơn.

Về đồng đôla, chính sách NHNN đảm bảo rằng tiền Việt vẫn hấp dẫn hơn, kể cả trong trường hợp chúng ta hạ lãi suất, bỏ trần lãi suất tiền Việt..năm nay không có chuyện đồng Việt phá giá quá đáng mặc dù vẫn cần có độ linh hoạt để hỗ trợ xuất khẩu.

Đề xuất

Kiểu gì so với năm ngoái chúng ta cũng muốn nới lỏng định lượng, vấn đề là làm được hay không. Một là hạ lãi suất, hai là hướng dòng vốn đến nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, ngân sách có mấy cái đề nghị sẽ cho DN vừa và nhỏ tiếp cận tốt hơn đến các hoạt động hỗ trợ vốn ODA, cũng có thể xem xét giảm thuế VAT…

Theo ông Thành, các giải pháp của Chính phủ hỗ trợ các doanh nghiệp có thể coi là “một gói kích cầu nho nhỏ” để chống lại tình trạng đình đốn sản xuất.

Kết thúc, ông Thành dự đoán Quý I đến giữa quý 2 là đáy của hoạt động kinh tế, năm nay có thể tăng trưởng 5,5%.

Phương Mai