Thoái trào

TTCK ĐàiLoan thời điểm cao nhất có 278 công ty, sau đó sụt giảm còn 48 công ty. TTCKThái Lan trước đây cũng có tới hơn 200 CTCK, sau đó giảm xuống còn hơn 50 côngty.

Việc ngành chứng khoán Việt Nam đang phải tự tái cơ cấu là điều tất yếu.

Việc thị trường Việt Nam cóquá nhiều công ty chứng khoán đã được nêu ra từ lâu nhưng cho đến nay câuchuyện tái cơ cấu, mua bán, sáp nhập mới có những tín hiệu đầu. Khởi đầu là VIXngừng kinh doanh, chuyển khách hàng sang chứng khoán VPBank. Mới đây VIC tuyênbố bán toàn bộ cổ phiếu VIX, tương đương 75% cổ phần VIX.

Ngày 02/03, Chứng khoán Kim Longtuyên bố kế hoạch chuyển đổi, rút khỏi kinh doanh chứng khoán. Theo chủ tịchcông ty chứng khoán Kim Long, ông Hà Hoài Nam, công ty thực sự bế tắc vớiphát triển dịch vụ môi giới của công ty. Thoái lui được coi là cách để bảo toàn vốn, chờđợi cơ hội trong tương lai.

Giảm dần tự doanh, đầu tư môi giới

Từ ngày 01/04, thông tư 226 sẽchính thức áp dụng, với mục đích kiểm soát an toàn tài chính các công ty chứngkhoán. Theo đó những cổ phiếu thuộc danh mục tự doanh của công ty sẽ tùy theonhững điều kiện khác nhau mà có tỷ lệ rủi ro khác nhau. Từ đó để tính toán tỷlệ giữa vốn khả dụng của công ty với tổng tài sản có rủi ro.

Vì thế nhiều công ty đã giảm dầntỷ trọng tự doanh để đáp ứng những yêu cầu của thông tư 226, cũng là cách tránhnguy cơ bị đưa vào diện kiểm soát nếu tỷ lệ an toàn tài chính không đảm bảo.SSI chuyển hết tự doanh sang công ty quản lý quỹ từ tháng 6/2011, VND đã thanhtoán 300 tỷ giá trị cổ phiếu OTC.

Trong khi mảng tự doanh gặp phảibất lợi từ biến động của thị trườngcũng như chính sách, các côngty cố gắng mở rộng thị phần. Công ty chứng khoán Ngân hàng Công thươngmới đâyđã tuyên bố kế hoạch mở thêm các phòng giao dịch, điểm giao dịch dựatrên cơ sởhạ tầng của ngân hàng mẹ. Tuy nhiên trong bối cảnh giao dịch ảm đạm củathị trường hiện nay, mở rộng thị phần môi giới đối với cáccông ty chứngkhoán có thể coi là là bất khả thi. 

Hiện nay 10 công ty dẫn đầu thịphần môi giới đã chiếm 50% thị phần, còn lại 50% dành cho 95 công ty. Cuộc đuagiành thị phần khốc liệt , cũng là một lý do để chứng khoán Kim Long từ bỏ kinhdoanh chứng khoán.

Đẩy mạnh tư vấn doanh nghiệp

Năm 2011 kinh tế vĩ mô được dựbáo khó khăn, thị trường chứng khoán sẽ ảm đạm, thanh khoản kém. Các công ty chứngkhoán nỗ lực tìm hướng đi để tồn tại và chờ đợi thời cơ.

Nhiều công ty chứng khoán đã côngbố kế hoạch kinh doanh tập trung chủ yếu vào mảng tư vấn doanh nghiệp. Đơn cửnhư CTS trong đại hội cổ đông của mình, các lãnh đạo đã giao 50% chỉ tiêu kếhoạch lợi nhuận của công ty là đến từ mảng tư vấn doanh nghiệp.

Với lợi thế là công ty chứngkhoán của một ngân hàng lớn tại Việt Nam có mạng lưới khách hàng doanhnghiệp rộng khắp cả nước, CTS hy vọng sẽ tận dụng tối đa mối quan hệ này. Mụctiêu của CTS trong năm 2011 là lọt vàotop 5 các công ty CK doanh thu tư vấn nhiều nhất trên thị trường.

Ngay năm 2010 trong xu thế đixuống của thị trường nhiều công ty chứng khoán đã có doanh thu khá từ mảng tưvấn. Dẫn đầu là FPTS với 188 tỷ, tiếp đến là SSI, SBS lần lượt 108 tỷ và 73 tỷ.Trước đó năm 2009, doanh thu từ tư vấn của các công ty như FPTS, SSI chỉ khoảng50-54 tỷ. Cá biệt SBS doanh thu tư vấn của năm 2009 chỉ 7 tỷ.

Một số công ty chứng khoán códoanh thu tư vấn là chủ yếu, bù lỗ cho những mảng kinh doanh khác như WSS.Riêng quý 4 công ty lỗ tới 41 tỷ đồng nhưng hoạt động tư vấn đã bù lỗ, giữ chocông ty có lãi 14,45 tỷ sau thuế.

Đẩy mạnh dịch vụ tư vấn giúp cáccông ty có được khoản lợi nhuận tốt do dịch vụ tư vấn đòi hỏi chi phí khôngnhiều. Tưvấn có thể được coi là nguồn doanh thu hiệu quả, ổn định với công ty chứng khoán trongđiều kiện thị trường khó khăn.

Tuy nhiên việc có những hợp đồngtư vấn tốt cũng không phải đơn giản.Có thể thấy ở đây ngoài SSI, WSS thì các công ty có đột biến trong dịch vụ nàyđều là công ty con của tập đoàn, hay ngân hàng.

Lợi thế là công ty con của tậpđoàn giúp các công ty chứng khoán có những hợp đồng tư vấn lớn từkhách hàng của tập đoàn, giữa các công ty thành viên. Đây có thể coi là cáchluân chuyển lợi nhuận giữa các công ty con. Trong nhiều trường hợp thì việcchuyển lợi nhuận mang ý nghĩa khác như đảm bảo tính hiệu quả kinhdoanh của công ty con trong mắt các nhà đầu tư.

Hướng đi nào cho các công ty chứng khoán

Hiện nay với 102 công ty có giấyphép kinh doanh trong lĩnh vực chứng khoán, có 30 công ty vốn điều lệ nhỏ hơn100 tỷ đồng, khoảng 41 công ty vốn điều lệ từ 100- 400 tỷ đồng

Đối với công ty còn lại vốn điều lệ trên 500 tỷ, hoặclà công ty chứng khoán của các ngân hàng, tập đoàn lớn. Được sự hỗ trợ từ công ty mẹ, có tiềm lực tài chính là lợi thế của30 công ty dạng này. Những công ty này sẽ tránh được việc bịthâu tóm, hay giải thể.

Các công ty chứng khoán nhỏ, kinh doanh kém dường như chỉ có 2 lựachọn: giải thể hoặc bán toàn bộ cho đối tác khác. Có 2 đối tượng cũngvẫn còn quan tâm đến những công ty dạng này là tập đoàn tài chính nước ngoàihoặc trong nước.

Đối tác nước ngoài quan tâm vì họmuốn vào TTCK Việt Namnhưng để xin được giấy phép là rất khó bởi nhiều rào cản như pháp lý, hay quytắc thị trường khác. Ví dụ là Morgan Stanley mua lại chứng khoán Hướng Việt,tập đoàn Kenanga mua chứng khoán Vàng.

Với những đối tác trong nước dochưa có đơn vị kinh doanh chứng khoán nên mua công ty có sẵn để nhanh chóngtham gia thị trường. Navibank mua chứng khoán E-Việt là trường hợp điển hình.

Nếu các công ty chứng khoán nhỏ, kinh doanh thiếu hiệu quả, khôngtìm được đối tác mua lại trong năm nay thì rất khó để tiếp tục tồn tại.

Xu hướng mua bán, sáp nhập côngty chứng khoán với nhau có thể sẽ đến với phân khúc trung bình của thị trường.Các công ty ở phân khúc này gặp khó khăn nhưng chưa đến mức không thể tiếp tục.Tuy nhiên nếu khó khăn kéo dài thì số phận của những công ty này cũng khá mongmanh.

Các công ty thuộc nhóm trung bình có thị phần nhất đinh, rất cần vốnđể mở rộng hoạt động, tăng sức cạnh tranh, nhưng phải tối ưu được chi phí.M&A là lựa chọn phù hợp bối cảnh như thế.. Quan trọng là lãnh đạoCTCK cần xác định rõ việc sáp nhập không phải là đánh mất quyền lợi của mộtnhóm nào, mà đem lại cơ hội mới cho công ty phát triển.

Nhiều chuyên gia tư vấn M&Adự đoán, khởi đầu quý 2 sẽ có lác đác thông tin công bố thay đổi chủ sở hữucông ty chứng khoán. Đến cuối năm việc mua bán, sáp nhập sẽ thực sự bùng nổ nếunhư tình hình chung không có biến đổi khả quan.

Mỗi công ty tùy theo điều kiện sẽphải lựa chọn một giải pháp để tồn tại. Trên TTCK, ai có thể tồn tại đến cuối,người đó sẽ thành công.

Cao Sơn