Sau hàng loạt những thông tin hạ lãi suất cho vay nhà, tăng thời gian cho vay mua nhà...thì hiện nay để mua được một căn nhà nhờ vào tiền đi vay ngân hàng không phải là dễ.

Với người nước ngoài hay người Việt Nam, nhà đất là tài sản lớn, rất ít người có đủ khả năng tài chính để “mua đứt bán đoạn” với loại hàng hóa này. Vì vậy, ở các thị trường phát triển, phương thức mua nhà trả góp thường được lựa chọn. Ở Việt Nam, phương thức này còn rất hạn chế dù hiện tại thị trường ảm đạm.

Vay ngân hàng khó trăm bề

Gần đây, hàng loạt ngân hàng thương mại đã chạy đua tung ra các gói tín dụng ưu đãi dành cho khách hàng cá nhân vay để mua nhà như  Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) dành 5.000 tỷ đồng, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Vietcombank 2.000 tỷ đồng, Ngân hàng Phương Đông 500 tỷ đồng, Ngân hàng Á châu - ACB 2.000 tỷ đồng... Tuy nhiên, tiếp cận với những khách hàng trực tiếp đi vay tiền ngân hàng để mua nhà mới thấy từ chính sách và thực tế vẫn còn nhiều khoảng cách.

Thứ nhất, điều kiện vay vốn của các ngân hàng vô cùng khắt khe, ngoài thế chấp tài sản đảm bảo, các ngân hàng còn yêu cầu chứng minh khả năng trả nợ, nếu nguồn trả nợ là lương thì mức lương thấp nhất cũng phải ở mức 10 triệu đồng/tháng/người. Với mức lương của đại bộ phận người dân hiện nay, đây thực sự là một bài toán khó.

Bên cạnh đó, lãi suất cho vay hiện nay vẫn ở mức cao 12-15%/năm. Mức lãi suất này chỉ có định trong giai đoạn đầu từ 6 tháng - 1 năm, sau đó lãi suất sẽ hoàn toàn thả nổi theo thị trường. Người mua nhà sẽ chịu rủi ro rất cao và có nhiều khả năng vỡ nợ khi lãi suất tăng cao. Bài học về lãi suất năm 2011 vẫn chưa cũ khi mà người đi vay như ngồi trên đống lửa khi lãi suất tăng vọt từ mức 13-14% lên mức 25-26%/năm.

Thứ ba, thời hạn cho vay của các ngân hàng hiện nay không dài. Nhiều ngân hàng chỉ cho vay ở mức 5 năm, hoặc có ngân hàng nhiều hơn nữa là 10 năm. Trong khi đó, do giá trị của căn nhà quá to, khoản vay lớn, vì vậy  nhu cầu của người dân là dài hơi có khi hơn 20 năm. 

Kinh nghiệm từ các nước

Vay tiền mua nhà bằng cách thế chấp ngay chính căn nhà sẽ mua và sau đó trả nợ dần trong một thời gian dài đã trở thành một tập quán của thị trường bất động sản (BĐS) tại nhiều nước châu Âu, châu Á. Gần như không có ai nghĩ đến chuyện mua đứt luôn ngôi nhà, mà xác định trả dần trong nhiều năm.

Tại Thụy Sỹ, Chính phủ tạo mọi điều kiện tốt nhất để người dân có thể sở hữu được căn hộ của riêng họ. Mức lãi suất mua nhà của nước này rất thuận lợi, người mua nhà chỉ phải trả 10% giá trị căn nhà, số tiền còn lại vay của ngân hàng trong dài hạn và phải trả nợ gốc 1%/năm. Đặc biệt, người vay tiền có quyền chọn lãi suất thả nổi hay cố định. 

Với những điều kiện trên, không có nghĩa là ngân hàng không có lợi vì họ huy động tiết kiệm dài hạn trong dân với lãi suất chỉ có 0,75% năm. Chênh lệch lãi suất thu được cũng khoảng 1%. Với mức rủi ro có thể nói là không đáng kể, nên ngân hàng Thụy Sĩ thường quan niệm thị trường tín dụng BĐS là dịch vụ căn bản cần duy trì.

Còn tại Úc, việc vay tiền ngân hàng để mua nhà trả góp là rất phổ biến. Các điều kiện để vay được tiền chỉ cần là khách hàng có công ăn việc làm ổn định, có giấy chứng nhận thu nhập hàng tháng, giấy chứng nhận đóng thuế từ Sở thuế Úc (ATO) và một khoản tiền tiết kiệm nhất định, tùy theo giá trị căn nhà (thường từ 5% trở lên). Tiền vay ngân hàng để mua nhà trả góp với mức lãi suất trung bình từ 5,5% - 6 % và được trả trong vòng 30 năm. Do đó, hầu hết người dân úc đều vay tiền ngân hàng  để mua nhà chứ  hiếm ai tiết kiệm cả đống tiền lớn rồi mới mua nhà.

Singapore là nước duy nhất trên thế giới đạt được thành tựu là người dân Singapore hầu như ai cũng được sở hữu nhà ở. Để sở hữu một căn hộ bình dân, 1 gia đình người Singapore phải có tối thiểu 2 thành viên và thu nhập hàng tháng của hộ gia đình dưới 10.000 SGD, chưa có nhà ở. Hầu hết người dân Singapore đều dùng tiết kiệm của mình trong Quỹ Bảo hiểm xã hội để trả tiền mua nhà bình dân và họ chỉ sử dụng khoảng 20% thu nhập hàng tháng để thanh toán tiền vay trả góp trong vòng 30 năm (có thể rút ngắn tùy thuộc vào thu nhập của hộ gia đình). Điều này hoàn toàn nằm trong khả năng của đa số người dân Singapore. 80% người dân Singapore đủ điều kiện mua nhà bình dân.