Những năm qua, các tỉnh ĐBSCL đã tập trung phát triển nhiều KCN, lấy đi diện tích rất lớn đất sản xuất nông nghiệp. Bị thu hồi đất, nhiều hộ nông dân tuy được đền bù nhưng cuộc sống bấp bênh vì thất nghiệp. Trong khi đó, các KCN “trùm mền” lâu năm, vừa không tạo được việc làm cho cư dân địa phương vừa gây ô nhiễm môi trường.

 

Mất “bờ xôi ruộng mật”, thiếu việc làm

 

Năm 2009, UBND tỉnh Vĩnh Long có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị phê duyệt đề án điều chỉnh, bổ sung, quy hoạch KCN tỉnh Vĩnh Long đến năm 2020. Theo đó, tỉnh lập thêm 5 KCN mới, tập trung tại các huyện Bình Minh, Bình Tân, Mang Thít, Long Hồ với tổng diện tích gần 1.930 ha. Trong tờ trình này cũng nêu: Vĩnh Long có hơn 1.000 ha đất sản xuất lúa nhưng năng suất rất thấp, khoảng 4,07 tấn/ha, thấp hơn mặt bằng chung của tỉnh là 5,05 tấn/ha (so với năm 2008).

 

Khi hay tin này, nhiều nông dân không hài lòng vì thực tế, nhiều nơi có đất dành làm KCN, lúa đạt năng suất rất cao, từ 6-7 tấn/ha. Chẳng hạn, KCN Đông Bình (huyện Bình Minh) được quy hoạch với diện tích 350 ha, trong đó đất trồng lúa chiếm hơn 225 ha, có đến 820 hộ với hơn 3.200 nhân khẩu bị mất đất, trong khi năng suất lúa ở đây đều đạt từ 7 tấn/ha trở lên.

 

KCN Xuân Tô (huyện Tịnh Biên - An Giang) được xây dựng năm 2005 trên diện tích 57,4 ha với vốn đầu tư 72 tỉ đồng, dự kiến giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động địa phương. UBND tỉnh An Giang ưu đãi đầu tư bằng việc miễn tiền thuê đất cho các doanh nghiệp trong 11 năm đầu.

 

Tuy vậy, đến nay, chỉ có 4 doanh nghiệp đăng ký thuê 15 ha, tổng số vốn dự kiến 200 tỉ đồng, trong đó 2 doanh nghiệp đã xây dựng nhà xưởng nhưng không triển khai sản xuất. Do đất trống còn quá nhiều nên người dân địa phương mở sân đá bóng và sân phơi lúa. Đầu năm 2012, UBND tỉnh đã quyết định chuyển đất của KCN này làm kho bãi chứa hàng hóa, dịch vụ phi thuế quan.

 

Khi đường Nam Sông Hậu đưa vào sử dụng thì KCN Sông Hậu (xã Đông Phú, huyện Châu Thành - Hậu Giang) có quy mô hơn 290 ha cũng hình thành. Theo ông Phạm Văn Chởm, Chủ tịch UBND xã Đông Phú, hiện trong KCN Sông Hậu mới chỉ có nhà máy của Công ty CP Thủy sản Minh Phú và một công ty chuyên về sắt thép hoạt động, còn lại là đất hoang.

 

Theo phản ánh của cư dân địa phương, tại phần đất của KCN Sông Hậu trước kia là đất lúa, năng suất rất cao, đạt từ 8-10 tấn/ha, hằng năm mỗi hộ dân thu nhập hàng chục triệu đồng. Từ ngày bị lấy đất làm KCN, cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn. Ngày 26-9-2006, hàng chục hộ trong vùng dự án Nhà máy Đóng tàu Hậu Giang (thuộc KCN Sông Hậu) được đền bù tiền đất nhưng 4 năm sau, họ mới nhận được khoản tiền đền bù nhà.

 

Đất đã giao cho chủ đầu tư, người dân không biết đi đâu, không có việc làm nên đã “ăn dần” tiền bồi thường. Ông Nguyễn Văn Mắng (ngụ ấp Phú Nhơn, xã Đông Phú) thở dài: “Gia đình tôi bị thu hồi 8 công đất lúa vào dự án làm đường và KCN. Mấy năm qua, không có việc làm, con cái tôi đi làm thuê tứ tán nhưng vẫn không đủ sống. Số tiền đền bù cũng đã tiêu xài hết”.

 

Kết luận của Thanh tra Chính phủ về quy hoạch, sử dụng đất của TP Cần Thơ giai đoạn 2006-2010 nêu: Cần Thơ chưa bám sát quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của TP thời kỳ 2006-2010 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo phê duyệt, Cần Thơ chỉ có 10 KCN - tiểu thủ công nghiệp với tổng diện tích 6.417 ha nhưng TP này lại quy hoạch tới 14 KCN, cụm tiểu thủ công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao.

 

Trong đó, có 7 KCN, khu công nghệ cao với diện tích hơn 650 ha không nằm trong danh mục. Trong đó, KCN Hưng Phú 2B đã “trùm mền” nhiều năm vì chủ đầu tư chưa giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân.

 

Đe dọa môi trường

 

Từ năm 2003 đến 2005, ở 2 KCN Bình Long (huyện Châu Phú) và Bình Hòa (huyện Châu Thành) của tỉnh An Giang có tổng diện tích gần 120 ha nhưng chỉ cấp giấy chứng nhận cho 12 doanh nghiệp, với diện tích khoảng 25 ha.

 

Các doanh nghiệp chủ yếu là chế biến thủy sản, sản xuất nước đá, đúc cán thép, bê tông… nên nguồn lao động tại chỗ chưa được giải quyết bao nhiêu. Trong khi đó, sau gần 7 năm hoạt động, đến nay cả 2 KCN này mới trong quá trình xây dựng khu vực xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn.

 

Trong số 6 KCN đang hoạt động tại TP Cần Thơ, chỉ có KCN Thốt Nốt vừa được đầu tư xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung, còn KCN Trà Nóc 1 và 2 quy mô 290 ha cơ bản đã lấp đầy, sau 15 năm hoạt động vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Do vậy, nhiều công ty thủy sản tại đây đã xả nước thải ra sông Hậu và một số con rạch gần khu KCN, gây ô nhiễm nguồn nước.

 

Trong báo cáo với đoàn giám sát về môi trường của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, UBND TP Cần Thơ nhìn nhận: Nước thải từ KCN Trà Nóc 1 và 2 không được xử lý triệt để đang gây ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt, sức khỏe của cư dân lân cận và trên diện rộng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước cấp cho cư dân TP Cần Thơ. Nguy cơ nguồn nước ở thượng nguồn sông Hậu bị ô nhiễm trầm trọng là không thể tránh khỏi nếu không kịp thời xây dựng hệ thống xử lý nước thải cho KCN Trà Nóc 1 và 2.

 

Lãng phí 92% diện tích đất quy hoạch

 

Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Chi nhánh Cần Thơ, ĐBSCL hiện có 20 KCN với tổng diện tích 3.645 ha nhưng mới cho thuê hơn 810 ha, chỉ đạt tỉ lệ hơn 22%.

 

Các tỉnh, thành ĐBSCL còn thành lập 177 cụm công nghiệp, tổng diện tích 15.457 ha. Trong số này, mới có 15 cụm được các doanh nghiệp thuê hơn 700 ha đất, đạt tỉ lệ 4,5%.

 

Như vậy, ĐBSCL đang lãng phí diện tích đất rất lớn trong các KCN, cụm công nghiệp với diện tích lên đến hơn 17.600 ha (hơn 92% diện tích quy hoạch).

 

Nhiều vùng đất nông nghiệp trù phú đang dần được thay thế bằng những KCN bỏ hoang.

 

Theo Nhóm phóng viên

NLĐ

http://land.cafef.vn/20120531072159834CA44/chet-do-vi-khu-cong-nghiep-hieu-qua-it-hon-hau-qua.chn