Nhưng suốt nhiều năm qua, Nhà nước vẫn chưa thể thu hồi đất. Trong lúc đó, những tổ chức vi phạm vẫn tha hồ trục lợi trên đất công.

Bán đất công để trừ nợ

Cty CP cơ khí xây dựng công trình 623 được UBND TPHCM cho thuê 11.561m2 đất tại phường Trường Thọ, quận Thủ Đức từ nhiều năm nay. Vin lý do khó khăn về tài chính, nợ ngân hàng trên 106 tỉ đồng không có khả năng chi trả, Cty 623 đã thỏa thuận với Cty CP Phúc Long, dùng một số thủ thuật tài chính xóa toàn bộ số nợ và Cty Phúc Long còn phải trả thêm cho Cty 623 khoản tiền 15 tỉ đồng.

Bù lại, Cty 623 sẽ tạo mọi điều kiện để UBND TPHCM giao toàn bộ 11.561m2 đất cho Cty Phúc Long toàn quyền sử dụng. Bản chất việc làm trên của Cty 623 là chuyển nhượng khu đất công - mà Cty 623 hiện đang thuê của Nhà nước - cho Cty Phúc Long. Đây là hành vi vi phạm luật pháp nghiêm trọng, thay vì xử lý hình sự, cơ quan chức năng chỉ yêu cầu khôi phục lại hiện trạng thuê đất ban đầu, thu hồi lại đất, nhưng hiện vẫn chưa thể thu lại đất cho Nhà nước.
Khu đất 462 - 464 Nguyễn Thị Minh Khai, phường 2, quận 3 bị cho thuê trục lợi. Ảnh: C.H
Khu đất 462 - 464 Nguyễn Thị Minh Khai, phường 2, quận 3 bị cho thuê trục lợi. Ảnh: C.H

Nhiêu khê hơn, khu đất 462 -464 Nguyễn Thị Minh Khai, phường 2, quận 3, đã có quyết định thu hồi từ năm 2007; nhưng tới nay, do các đối tác quản lý khu đất chuyển đổi vốn lẫn nhau, tranh giành sử dụng, khiến cho việc thu hồi đất không biết tới lúc nào mới chấm dứt. Trong khi Cty Artkins - Hồng Kông - đối tác ban đầu xin đầu tư vào khu đất, nhờ khu đất đã mời chào nhiều nhà đầu tư khác chuyển nhượng vốn bỏ túi hàng triệu USD.

Cho thuê đất công tràn lan

Điển hình là Trường Trung học Kỹ thuật nông nghiệp (Sở NNPTNT TPHCM) được cấp 316.540m2 đất tại xã Tăng Nhơn Phú, nay là phường Tân Phú, quận 9. Trường đã mang 156.960m2 cho nhiều đơn vị khác thuê lấy tiền hằng tháng. Tương tự, Cty cổ phần thiết bị phụ tùng Sài Gòn sử dụng gần 31.000m2 đất tại phường Linh Trung, quận Thủ Đức, Cty đã cho 7 đơn vị khác thuê sử dụng, dưới hình thức “cho thuê nhà xưởng”. Mặt khác, Cty còn thừa 1.675m2 đất - thay vì giao lại cho nhà nước, thì trong suốt thời gian dài, Cty không đăng ký kê khai, không sử dụng, bỏ trống từ năm 1986 đến nay. HTX nông nghiệp dịch vụ Phước Long sử dụng khu đất 700m2 ở xã Phước Long, quận Thủ Đức.

Lẽ ra đất thuê của Nhà nước sử dụng làm văn phòng và kho, HTX lại tự tiện cải tạo, mở rộng nhà kho thành 5 căn nhà ở và cho các cá nhân xã viên thuê sử dụng riêng. Một trường hợp khác là Cty CP xây lắp thủy sản II được Nhà nước giao quản lý sử dụng 22.500m2 “nhà máy xay Kim Nga 1”, tại 64 An Dương Vương, quận 6; Cty CP xây lắp thủy sản II lại lập hợp đồng cho Cty may mặc và chế biến nông sản Ngọc Thảo thuê một phần tài sản nhà xưởng trên mặt bằng kho Kim Nga 1. Hệ lụy của việc cho thuê này là sau đó, Cty Ngọc Thảo đã tự ý  thế chấp luôn nhà xưởng trên tại Ngân hàng Nam Đô để vay tiền...

Theo ông Nguyễn Hữu Bình - Phó Trưởng phòng hành chính - tổng hợp, thuộc Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở TNMT TPHCM): “Những trường hợp vi phạm Luật Đất đai kể trên, với tổng diện tích đất buộc phải thu hồi khoảng 12ha, là điển hình cho rất nhiều trường hợp sai phạm trong sử dụng đất công ở TPHCM. Trung tâm Phát triển quỹ đất được UBND TP giao trách nhiệm thu hồi và quản lý số diện tích đất công nói trên.

Cơ quan chức năng đã có kết luận sai phạm rõ ràng, UBND TP đã ban hành hàng loạt quyết định thu hồi lại đất công cho Nhà nước. Song trên thực tế, suốt nhiều năm nay số diện tích đất công bị sử dụng sai mục đích trên vẫn chưa thể thu hồi”. Lý do vì sao UBND TP đã có quyết định thu hồi, mà đất công vẫn chưa thể trở về với Nhà nước và vẫn tiếp tục bị người ta trục lợi tràn lan?

Một chuyên gia về lĩnh vực này cho rằng, các cơ quan chức năng TPHCM đã không kiên quyết trong cưỡng chế thu hồi; thậm chí, tại khu đất 462 - 464 Nguyễn Thị Minh Khai, Sở KHĐT còn mắc sai sót cấp phép cho 2 DN đặt trụ sở, văn phòng đại diện trên đất công; bất chấp UBND TP đã có quyết định thu hồi đất, càng tạo điều kiện cho 2 DN trên không trả lại đất cho Nhà nước.

Hơn lúc nào hết, các cơ quan chức năng và chính quyền TPHCM phải có những biện pháp hữu hiệu, kiên quyết mới có thể thu hồi lại số diện tích đất công trên về cho Nhà nước để sử dụng vào mục đích hiệu quả. Bằng không, các đơn vị sai phạm tiếp tục trây ỳ, trục lợi vô số trên đất công của Nhà nước.