Ngày 13-10, tại TPHCM, Bộ Xây dựng Việt Nam phối hợp với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo Việt - Nhật lần thứ 2 về quản lý dự án và chất lượng xây dựng.

Siết quản lý vốn ngân sách

Ông Lê Quang Hùng, Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng - Bộ Xây dựng, cho biết năm 2010 có trên 50.000 công trình được xây dựng với tổng vốn đầu tư khoảng 40 tỉ USD. Trong đó có rất nhiều công trình kém chất lượng kể cả trong thi công và đã đưa vào sử dụng. Theo ông Hùng, có 7 nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự yếu kém chất lượng công trình: Bất cập trong lựa chọn nhà thầu; hạn chế trong công tác quản lý dự án của chủ đầu tư; nhà thầu chưa tự giác kiểm soát chất lượng nội bộ khiến hệ thống quản lý chất lượng của dự án chưa hiệu quả; hệ thống quy chuẩn - tiêu chuẩn chưa đầy đủ và đồng bộ…

Trước đó, trong hội thảo góp ý dự thảo nghị định về quản lý chất lượng công trình xây dựng mới do Bộ Xây dựng tổ chức ngày 12-10, một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là quản lý công trình theo nguồn vốn ngân sách Nhà nước.

Phần lớn các công trình vốn ngân sách thường chỉ định chủ đầu tư là chủ thể hưởng thụ. Thế nhưng, ngày càng nhiều dự án phân cấp xuống quận, huyện, phường, xã, dẫn đến tình trạng chủ đầu tư thiếu năng lực nhưng phải quản lý tất cả những dự án được giao. Thậm chí, theo ông Nguyễn Văn Hiệp, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, nhiều dự án phân cấp xuống địa phương không thể tìm được tư vấn quản lý dự án hoặc tư vấn giám sát.

Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng nên có quy định mới, đưa ra những tiêu chí cụ thể đối với chủ đầu tư sử dụng vốn ngân sách, phân định rõ trách nhiệm chủ đầu tư, nhà thầu trong quản lý công trình, siết chặt quản lý các dự án sử  dụng ngân sách Nhà nước.

Chống phá giá thầu cách nào?

Một trong những nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng công trình hiện nay là nạn phá giá thầu hay thầu giá rẻ. Ông Hoàng Thọ Vinh, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các hoạt động xây dựng - Bộ Xây dựng, khẳng định không có chuyện thầu giá rẻ mà đạt chất lượng cao. Ông Masamitsu Waga, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các vấn đề xây dựng - Bộ Đất đai - Hạ tầng - Giao thông - Du lịch Nhật Bản, phân tích: Đối với các công trình thầu giá rẻ, nhà thầu sẽ bị lỗ so với giá trị bình quân nên có khuynh hướng rút ngắn thời gian thi công quá mức, vì thế chất lượng công trình cũng thấp. Mặt khác, tỉ lệ trúng thầu càng thấp cho thấy sự không thỏa đáng trong hợp đồng thầu phụ. Vì thế, theo ông Masamitsu Waga, để chống phá giá trong đấu thầu, Nhật Bản đã chuyển từ cạnh tranh về giá sang cạnh tranh về giá thành và chất lượng; tăng cường giám sát, kiểm tra chủ đầu tư nhằm  bảo đảm chất lượng công trình công cộng.

Theo ông Hoàng Thọ Vinh, cần có các tiêu chí để xếp hạng đẳng cấp nhà thầu: Ít nhất nhà thầu tham gia công trình vốn ngân sách phải có tên trên website của Bộ Xây dựng. Ngoài ra, các nhà thầu thi công công trình không đạt chất lượng cần bị trừ điểm kỹ thuật trong những lần bỏ thầu sau.