Thuế nhà, đất là một nguồn thu ổn định của rất nhiều quốc gia. Trong khi Việt Nam còn là một nước nghèo, Ngân sách nhà nước lại “bỏ quên” nguồn thu này quá lâu. Luật thuế nhà, đất cần tập trung vào mục tiêu chính này. Đây là quan điểm của TS Phạm Sỹ Liêm – Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam về Dự thảo Luật thuế nhà, đất được trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp này.

- Nghĩa vụ nộp thuế nhà, đất của người dân theo ông cần được hiểu và thực hiện ra sao ?

Nhà nước theo quan điểm hiện đại là một cơ quan cung ứng các dịch vụ công. Ai sử dụng dịch vụ đó thì phải trả phí để duy trì hoạt động bộ máy và đầu tư phát triển các dịch vụ công đáp ứng nhu cầu của cộng đồng. Thời bao cấp đã qua khá lâu rồi. Tuy nhiên, tâm lý ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước vẫn còn ảnh hưởng đến tận ngày nay.

Thực tế hiện nay, một số lượng khá đông dân chúng đã giàu có. Nhưng ngược lại, Nhà nước vẫn còn nghèo. Với một nguồn ngân sách eo hẹp, khó có nhà nước nào có thể cung cấp và đáp ứng những dịch vụ công đầy đủ cho người dân. Ngân sách của hầu hết các quốc gia chủ yếu dựa vào thuế (hay nói cách khác là phí từ các dịch vụ công).

Nhà và đất muốn có được giá trị sử dụng thì cần tới hàng loạt điều kiện cơ sở hạ tầng như điện, đường, cầu, cống hay các dịch vụ công cộng khác như công viên, bệnh viện, trường học... Do vậy, nhà và đất phải nộp thuế để sử dụng những dịch vụ trên. Ở những nơi có thể sử dụng được nhiều dịch vụ và sử dụng thuận lợi thì nhà, đất có nhiều giá trị sử dụng. Điều này cũng tỷ lệ thuận với giá trị nhà, đất hiện nay. Việc thu thuế nhà, đất cũng cần được thực hiện theo mức độ đầu tư và sử dụng các dịch vụ công trên.

- Việc thu và nộp thuế nhà, đất đã được triển khai từ nhiều năm nay. Tại sao, ông lại cho rằng ngân sách đã “bỏ quên” nguồn thu này từ khá lâu ?

Đúng là việc thu thuế đất đã được thực hiện theo Pháp lệnh thuế nhà, đất năm 1992 và Pháp lệnh thuế nhà, đất sửa đổi năm 1994. Tuy nhiên, việc thu thuế đất thời gian qua chưa tiến hành triệt để. Còn thuế nhà thì vẫn tạm gác lại tới gần 20 năm nay. Trong khi, thuế nhà, đất là một nguồn thu rất ổn định và dễ triển khai.

Tôi rất ngạc nhiên bởi nhiều ý kiến, thậm chí là đại biểu Quốc hội vẫn còn băn khoăn tới việc thu thuế nhà. Trong khi nhà mới là yếu tố hình thành nên giá trị sử dụng cao nhất cho BĐS hiện nay. Một lô đất cho dù ở vị trí thuận lơi nhưng chỉ có một ngôi nhà cấp 4 nhỏ bé thì làm sao có thể so sánh được với một biệt thự hàng triệu USD xây dựng trên đó. Việc thu thuế cần được tính trên công năng sử dụng các dịch vụ công kèm theo.

- Ngoài mục tiêu thu thuế để đảm bảo ngân sách, theo ông, thuế nhà, đất còn có thể chú ý tới những mục tiêu nào khác ?

Nói tới thuế bao giờ mục tiêu thu ngân sách cũng được đặt lên hàng đầu. Nhưng mục tiêu thứ hai không kém phần quan trọng đó là điều tiết và quản lý thị trường, quản lý xã hội. Chúng ta không nên đặt quá nhiều mục tiêu vào một luật. Nhưng việc triển khai của bất kỳ một dự luật nào cũng sẽ tác động dù ít hay nhiều tới những lĩnh vực liên quan. Luật thuế nhà, đất không nằm ngoài quy luật này. Thông qua mức thuế và diện chịu thuế mục tiêu điều tiết và quản lý sẽ được thực hiện. Theo tôi, thuế nhà, đất cần đánh luỹ tiến thật cao để đảm bảo sự chia sẻ quyền lơi, nghĩa vụ trong xã hội. Không nên loại trừ bất kỳ ai vì thuế nhà, đất vốn được gọi là thuế phần nghìn.

Có nghĩa là nó được thu rất thấp trên % giá trị tài sản. Ai sử dụng cũng có thể đóng thuế được. Nhưng với những người sử dụng ở mức cao cấp thì sẽ phải chịu một mức thuế cao gấp nhiều lần thuế thông thường. Vai trò điều tiết và chia sẻ nghĩa vụ trọng xã hội được thể hiện ở đây. Việc tất cả mọi đối tượng đều phải nộp thuế sẽ giúp luật đạt được nhiều nhiệm vụ. Thứ nhất là tạo sự công bằng. Ai sử dụng dịch vụ công thì phải nộp phí. Với mức phí nhỏ thì đối tượng nghèo cũng có thể nộp được, còn đối tượng chính sách thì áp dụng chính sách hỗ trợ trực tiếp khác.

Cùng với việc áp dụng thu triệt để mọi đối tượng, thu thuế nhà, đất cũng sẽ chỉ áp dụng với đối tượng chủ sở hữu của tài sản. Điều này góp phần rất lớn trong công tác thống kê và minh bạch hoá tài sản BĐS của xã hội.

- Theo kỳ vọng của Ban soạn thảo luật, Luật thuế nhà, đất sẽ thực hiện được rất nhiều mục tiêu khác như hạn chế đầu cơ, góp phần sử dụng nhà đất hiệu quả, tiết kiệm... Ông có ý kiến gì về vấn đề này ?

Thế nào là đầu cơ hay đầu tư BĐS vẫn còn là vấn đề phải bàn. Đầu cơ phải là những người thu gom số lượng lớn, găm hàng tạo sự khan hiếm giả tạo, bóp méo thị trường. Sau đó, tung hàng hoá ra thị trường bán kiếm lời bất chính. Việc người dân dùng tiền tiết kiệm mua đất để dành hoặc có lãi thì bán và chuyện pháp luật không cấm. Đây cũng không thể gọi là đầu cơ BĐS. Thực tế, BĐS đã là một kênh đầu tư, tiết kiệm quan trọng của người dân được hình thành từ trong văn hoá lâu đời. Muốn kiểm soát nó, Nhà nước sẽ thông qua những đạo luật khác như luật kinh doanh BĐS. Muốn người dân sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nhà, đất thì thông qua Luật Đất đai, Luật Nhà ở... Mỗi đạo luật đều có những mục tiêu chính và những tác động ảnh hưởng trong lĩnh vực liên quan. Luật thuế nhà, đất cũng phải xác định được mục tiêu chính của mình.

- Xin cảm ơn ông !

Theo DDDN