Từmấy chục năm qua, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân trong 2 tháng (tháng 1, tháng 2, cũng là tháng trước và sau Tết Nguyên đán) đều tăng trên 1%, chỉ có vài năm (2001, 2009) là tăng dưới 1%.

Các yếu tố làm tăng giá cả trong dịp Tết năm nay, ngoài nhu cầu tiêu dùng cao và CPI tăng cao còn có các yếu tố sau.

Trước hết, giá lương thực từ 5 tháng nay đã tăng liên tục. Giá lúa gạo ởĐồng bằng sông Cửu Long đang tăng lên khá nhanh và đứng ở mức cao nhất từ đầu năm đến nay. Giá lúa gạo tăng cao chủ yếu do sản lượng lúa mùa ở miền Bắc và miền Trung bị giảm bởi thiên tai dịch bệnh; lúa thu đông ở miền Nam còn không nhiều; giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang ở mức cao so với những nước xuất khẩu lớn ở châu Á...

Giá xăng dầu tăng vào ngày 18/12 sẽ một mặt trực tiếp làm cho giá nhóm hàng này tăng, mặt khác làm cho giá dịch vụ vận tải tăng, cộng hưởng với nhu cầu đi lại tăng cao vào dịp Tết Nguyên đán, lễ hội, du lịch... sẽ tăng cao.

Nguồn: Tổng cục Thống kê

Tết Nguyên đán năm nay đến sớm hơn năm trước khoảng mười ngày, dễtiếp nối với việc bội chi ngân sách, tăng trưởng tín dụng cao hơn dồn vào cuối năm... 

Bên cạnh các yếu tốlàm tăng CPI vào dịp Tết, cũng có những yếu tố làm giảm hoặc cản trởcác yếu tốlàm tăng CPI.

Đó là nhìn tổng quát, tổng cầu vẫn còn yếu, chưa có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ. Thu nhập, sức mua có khả năng thanh toán của người dân tăng thấp; đối với một bộ phận dân cư còn bị sụt giảm, nhất là những người có liên quan đến số doanh nghiệp bị giải thể, bị tạm ngừng hoạt động trong năm 2013 (lớn hơn các năm trước). 

Những doanh nghiệp còn lại, những doanh nghiệp mới thành lập thì lương thưởng cuối năm vẫn không cao. Một vấn đề rất quan trọng làm cho tổng cầu khó tăng, đó là tâm lý “thắt lưng buộc bụng” khá phổ biến của người tiêu dùng cũng sẽ làm cho nhu cầu tiêu dùng tiếp tục bị co lại; biểu hiện rõ nhất là dù lãi suất tiết kiệm ở mức thấp, nhưng tiền gửi tiết kiệm vẫn tăng.

Từcác yếu tốtrên, cần quan tâm đến ba vấn đề. Thứ nhất là cần đẩy mạnh tuyên truyền cuộc vận động tiết kiệm chi tiêu trong dịp lễ, Tết, trong điều kiện nhiều chủ thể trên thị trường thu chưa đủ chi, còn nợ nần, thiếu vốn hoạt động. 

Thứ hai là cần có sự chuẩn bị hàng hoá thiết yếu để bảo đảm cân đối cung-cầu. Vấn đề thứ ba cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra giá cả để tránh sự đầu cơ, gây ra các cơn sốt giá.

Theo Minh Ngọc