Kinh tế Trung Quốc hồi phục từ suy thoái kinh tế toàn cầu nhanh hơn bất kỳ nền kinh tế lớn nào khác nhờ gói kích thích kinh tế tài khóa lớn. Trong khoảng thời gian 1 năm tính đến quý 4/2009, GDP thực được ước tính tăng trưởng hơn 10%. Thế nhưng nhiều người cho rằng đà phục hồi của kinh tế Trung Quốc xây trên cái nền không vững chắc.

Trên thực tế, họ nói Trung Quốc giống như Nhật thời kỳ cuối thập niên 1980 trước khi bong bóng vỡ và sau đó nước này chìm vào 2 thập kỷ mất mát, tăng trưởng kinh tế ở mức thấp trong thời gian dài. Tệ hại hơn, nếu hiện nay Trung Quốc đi xuống còn đà phục hồi của kinh tế các nước giàu vẫn ở mức thấp, kinh tế Trung Quốc cũng như thế giới sẽ phải chịu một cú sốc.

Nếu nhìn qua, những điểm tương đồng của Trung Quốc và Nhật không khỏi khiến người ta lo lắng. Tỷ lệ thất nghiệp cao, tỷ giá hối đoái ở mức thấp giúp xuất khẩu tăng trưởng mạnh và thặng dư tài khoản vãng lai ở mức cao. Hoạt động đầu tư ở mức cao đã dẫn đến sản xuất thừa và lợi nhuận giảm. Tín dụng tăng trưởng nóng, nợ xấu tăng cao, giá bất động sản và cổ phiếu tăng một cách đáng sợ.

Giống như thập niên 1980 khi kinh tế Nhật chuẩn bị vượt qua Mỹ, đà phục hồi của Trung Quốc hiện nay khiến nhiều người tuyên bố Trung Quốc sẽ giành vị trí số một sớm hơn dự kiến. Ngược lại, một số báo cáo gần đây lại cảnh báo về khả năng kinh tế Trung Quốc sẽ sớm chịu ảnh hưởng.

Ông James Chanos, một chuyên gia đầu tư, cảnh báo ảnh hưởng từ Trung Quốc có thể lớn gấp 1 nghìn lần so Dubai. Một chuyên gia quản lý quỹ khác, ông Chanos cho rằng khả năng kinh tế Trung Quốc khó hạ cánh an toàn, chi tiêu vốn giảm, khủng hoảng ngân hàng này một lớn.

Nhóm người bi quan về kinh tế Trung Quốc lo lắng về ba lĩnh vực chính: giá tài sản tăng cao quá mức, đầu tư quá mức và tín dụng ngân hàng “nóng”. Bắt đầu với thị trường tài sản, giá cổ phiếu tại Trung Quốc hiện không tăng quá cao như nhật thời kỳ thập niên 1980. Giá bất động sản tại Trung Quốc tăng 70% trong năm 2009, trong khi đó giá bất động sản tại Braxin, Ấn Độ, Nga tăng trung bình 120% nếu tính theo USD.

Lợi nhuận doanh nghiệp Trung Quốc hồi phục nhanh hơn so với các nước khác. Trong khoảng thời gian 3 tháng tính đến tháng 11/2009, lợi nhuận của doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp tăng 70% so với 1 năm trước.

Thị trường bất động sản Trung Quốc hiện đã rất nóng. Giá căn hộ mới tại Bắc Kinh và Thượng Hải tăng từ 50% đến 60% trong năm 2009. Một số dự án tốn kém có nhiều điểm chung với dự án hoang phí tại Dubai.

Giá nhà đất trung bình tại Trung Quốc tuy nhiên hiện nay vẫn chưa vào giai đoạn bong bóng. Ngày 14/01/2010, Ủy ban phát triển và cải cách quốc gia công bố giá nhà đất trung bình tại 70 thành phố của Trung Quốc trong khoảng thời gian 1 năm tính đến tháng 12/2009 tăng 8%, mức tăng mạnh nhất trong 18 tháng.


Thế nhưng điều này diễn ra sau thời kỳ giá nhà đất tại Trung Quốc năm 2008 giảm sâu. Nói cách khác, tính tương quan với thu nhập, thực ra giá nhà đất Trung Quốc giảm trong thập kỷ qua.

Minh chứng tốt nhất về bong bóng chính là tỷ lệ tương quan giữa giá nhà và thu nhập trung bình của các hộ gia đình. Con số này tại Trung Quốc là 10, tại nhóm nền kinh tế phát triển con số này là 4 hoặc 5.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Tao Wang tại ngân hàng UBS, cho rằng con số này khiến người ta hiểu nhầm. Người mua nhà tại Trung Quốc không có thu nhập trung bình mà thu nhập cao chủ yếu tập trung ở 30% dân cư khu vực thành thị. Nếu tính riêng thu nhập của nhóm này, tỷ lệ này thấp hơn so với nhóm nước giàu. Tại Nhật, tỷ lệ giá/thu nhập lên mức 18 vào năm 2009.

Sự bùng nổ của thị trường nhà đất Trung Quốc bắt nguồn từ tiền tiết kiệm chứ không phải tiền vay. Theo ông Yan Wang, chuyên gia kinh tế tại công ty nghiên cứu Canada BCA Research, chỉ khoảng 1/5 số nhà mua bằng tiền vay từ ngân hàng. Tổng giá trị các khoản vay dành cho người mua nhà tại Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 17% tổng các khoản vay trong khi đó con số này tại các ngân hàng Mỹ là 56%.

Bong bóng hình thành từ tiền tiết kiệm kém nguy hiểm hơn rất nhiều so với bong bóng có nguyên nhân từ tín dụng. Khi thị trường bắt đầu đi xuống, những nhà đầu tư bằng tiền vay buộc phải bán tháo, giá đi xuống, nhiều người vay tiền vỡ nợ.

Ngay cả nếu Trung Quốc không phải chịu đựng bong bóng nhà đất bằng tiền từ tín dụng, việc giá nhà đất tại Thượng Hải và Bắc Kinh ở ngoài tầm với của phần lớn người dân bình thường tạo ra nhiều vấn đề xã hội. Chính phủ chưa hoàn thành được mục tiêu xây dựng nhà ở giá thấp cho người dân và thực sự đang lo lắng khi giá nhà đất tăng cao.

Trong nỗ lực ngăn đầu cơ, chính phủ đã áp thuế doanh thu đối với những căn nhà bán trong khoảng thời gian 5 năm, thắt chặt quy định vay thế chấp và cố gắng ngăn dòng tiền “nóng” bất hợp pháp vào nước này. Thế nhưng cho đến nay, chính sách chưa thật sự bị thắt chặt và bong bóng hoàn toàn có thể phát sinh.

Điểm tương đồng khác của Trung Quốc với Nhật chính là hoạt động đầu tư quá mức. Tổng đầu tư cố định năm 2009 tăng trưởng 47%, cao hơn 10% so với Nhật ở thời kỳ đỉnh cao. Đầu tư tại Trung Quốc từ trước đó vốn đã ở mức cao: tại phần lớn các nền kinh tế phát triển đầu tư chiếm 20% GDP, đầu tư tại Trung Quốc ở mức cao hơn rất nhiều.

Đầu tư trong lĩnh vực thép và xi măng đã dư thừa thế nhưng trên khắp các lĩnh vực của nền kinh tế, lo lắng về hoạt động đầu tư quá mức dường như bị thổi phồng.

Ngay cả những ngành đang trải qua tình trạng dư thừa, những chuyên gia đã nói quá lên mọi chuyện. Báo cáo gần đây của Phòng thương mại châu Âu tại Trung Quốc cho thấy khoảng đầu năm 2009, ngành thép tại Trung Quốc chỉ hoạt động với 72% công suất. Đó là thời kỳ suy thoái kinh tế ở mức đáy.

Nhu cầu thép từ đó đến nay đã lên mạnh. Năm 2008, sản lượng thép tính bình quân đầu người tại Trung Quốc cao hơn so với Mỹ. Nguyên nhân chính là bởi quá trình công nghiệp hóa tại Trung Quốc sử dụng rất nhiều thép.

Với những lý do trên, có thể khẳng định tại Trung Quốc hiện chưa hình thành những vấn đề quá lớn, thế giới dường như đã lo lắng thái quá.


Nguồn: cafef.vn